У.бр.99/2021 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на членот 110 од Уставот на Република Северна Македонија, членот 71 и член 28 алинеи 1 и 3 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија (“Службен весник на Република Македонија” број 70/1992 и “Службен весник на Република Северна Македонија” бр. 202/2019, 256/2020 и 65/2021) на седницата одржана на 11 мај 2022 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

1. СЕ ОТФРЛА иницијативата за оценување на уставноста и законитоста на:

– член 13 точките 2, 10, 11, 12, 13 и 15 од Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болест COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-CoV-2, случаите и временскиот период на нивна примена („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 263/2020, 269/2020, 275/2020, 287/2020, 292/2020, 278/20, 269/2020, 98/2020, 300/2020 (исправка), 304/2020, 306/2020, 317/2020, 13/2021, 45/2021, 53/2021, 55/2021, 58/2021, 64/2021, 65/2021, 75/2021, 87/2021, 94/2021, 100/2021, 106/2021,109/2021, 113/2021, 116/2021, 119/2021, 126/2021, 133/2021, 139/2021, 141/2021, 146/2021, 153/2021, 162/2021, 176/2021, 187/2021, 193/2021, 199/2021, 204/2021, 220/2021, 234/2021, 237/2021, 242/2021, 261/2021, 291/2021, 5//2022, 78/2022, 92/2022, 96/2022 и 106/2022) и
– член 2 од Одлуката за изменување и дополнување на Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болест COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-CoV-2, случаите и временскиот период на нивна примена („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 199/2021).

2. Тодор Петров од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија достави иницијатива за оценување на уставноста и законитоста на одлуките означени во точките 1 и 2 од ова решение.

Според наводите на подносителот на иницијативата оспорениот член 13 точките 2, 10, 11, 12, 13 и 15 и член 2 од Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болест COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-CoV-2, случаите и временскиот период на нивна примена („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 263/2020, 269/2020, 275/2020, 287/2020, 292/2020, 278/20, 269/2020, 98/2020, 300/2020 (исправка), 304/2020, 306/2020, 317/2020, 13/2021, 45/2021, 53/2021, 55/2021, 58/2021, 64/2021, 65/2021, 75/2021, 87/2021, 94/2021, 100/2021, 106/2021,109/2021, 113/2021, 116/2021, 119/2021, 126/2021, 133/2021, 139/2021, 141/2021, 146/2021, 153/2021, 162/2021, 176/2021, 187/2021, 193/2021 и 199/2021), не биле во согласност со член 8 став 1 алинеи 1, 3 и 11 и став 2 со Амандман VI,член 9, член 10 став 1, член 11 ставови 1 и 2, член 12 ставови 1 и 2, со Амандманот III, член 16 став 1, член 18, член 25, член 27, член 50 став 1, член 51, член 54 ставови 1, 2 и 3 од Уставот на Република Северна Македонија; со член 14, член 153 ставови 2 и 4 и член 154 од Законот за здравствена заштита („Службен весник на Република Македонија“ бр. 43/2012, 145/2012, 10/2013, 38/2013, 65/2013, 87/2013, 164/2013, 39/2014, 43/2014, 101/2014, 132/2014, 188/2014, 10/2015, 61/2015, 154/2015, 192/2015, 17/2016, 37/2016, 93/2017, 20/2019, 101/2019, 153/2019, 180/2019, 275/2019,76/2020, 77/2021,122/2021 и 178/2021); со член 19 став 2 точка 5, член 21 став 1, член 32 ставови 2, 3, 4, 7 и 8 и член 57 ставови 1, 5 и 6 од Законот за заштита на правата на пациентите („Службен весник на Република Македонија“ бр.82/2008, 12/2009, 53/2011, 150/2015, 190/2019 и 122/2021); со член 5, член 10 став 1 и член 12 од Законот за спречување и заштита од дискриминација („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.258/2020); со членовите 1, 2,5, 7, 12, 13,18 и 19 од Универзалната декларација за човекови права донесена на 10 декември 1948 година од Генералното Собрание на Организацијата на Обединетите нации; со членовите 8 и 14 од Конвенцијата за заштита на човековите права и основните слободи донесена на 4 ноември 1950 година од Парламентарното собрание на Советот на Европа; членот 2 од Протоколот број 4 кон Конвенцијата за заштита на човековите права и основните слободи, донесен на 16 септември 1963 година од Парламентарното собрание на Советот на Европа; со членот 1 од Протоколот број 12 кон Конвенцијата за заштита на човековите права и основните слободи донесен на 4 ноември 2000 година од Парламентарното собрание на Советот на Европа и точките 7.1.5, 7.1.6, 7.3.1 и 7.3.2 од Резолуцијата 2361(2021) од Парламентарното Собрание на Советот на Европа донесена на 27 јануари 2021 година.

Во понатамошниот текст на поднесокот, подносителот на иницијативата ја цитира содржината на наведените документи кои според него биле повредени со оспорените одредби од Одлуката на Владата и ја цитира содржината на секоја оспорена одредба од Одлуката.

Понатаму, подносителот наведува дека со оспорениот член 13 точките 2, 10, 11, 12, 13 и 15 и член 2 од Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болест COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-CoV-2,случаите и временскиот период на нивна примена („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 263/2020, 269/2020, 275/2020, 287/2020, 292/2020, 278/20, 269/2020, 98/2020, 300/2020 (исправка), 304/2020, 306/2020, 317/2020, 13/2021, 45/2021, 53/2021, 55/2021, 58/2021, 64/2021, 65/2021, 75/2021, 87/2021, 94/2021, 100/2021, 106/2021,109/2021, 113/2021, 116/2021, 119/2021, 126/2021, 133/2021, 139/2021, 141/2021, 146/2021, 153/2021, 162/2021, 176/2021, 187/2021, 193/2021 и 199/2021), Владата врши забрана на влез во секаков вид на објект, без поседување и приложување на сертификат/потврда пред редарска служба за најмалку прва доза извршена имунизација од корона вирусот, при што сертификатот/потврдата е невалиден документ без лична карта или пасош, а заради утврдување на идентитетот на граѓанинот кој го приложува сертификатот/потврдата. Приложувањето на сертификатот/потврдата, пак, со лична исправа (лична карта или пасош) од неовластено лице (редарска служба или друго вработено лице) претставува повреда на приватноста и заштита на личните податоци, затоа што стануваат достапни на лица без овластување кои Владата неуставно и незаконски им дава за право да вршат увид во личните исправи на граѓаните.

Според подносителот оспорените одредби од Одлуката се погрешни, неприфатливи и неприменливи, антиуставни, незаконски и недемократски, селективни и антиекономски, па дури се неиздржани од медицински и епидемиолошки аспект.

Со наведените одредби, Владата врши дискриминација, сегрегација и гетоизација меѓу луѓето, ја нарушува приватноста, а за цел или последица ги има повредата на достоинството на луѓето и создавање на заканувачка, непријателска, понижувачка или застрашувачка средина, пристап и практика. Ниту вакцинацијата е задолжителна, ниту легитимирањето од неовластени лица е дозволено, ниту движењето е забрането ако не е утврдено во Уставот и законите под услови определени во Уставот.

Понатаму, подносителот наведува дека со оспорените одредби се кршат основните слободи и права на човекот и граѓанинот признати во меѓународното право и утврдени со Уставот, владењето на правото и почитување на општо прифатените норми на меѓународното право како темелни вредности на уставниот поредок.

Воедно, оспорените одредби, според подносителот биле во спротивност со член 8 став 2 од Уставот на Република Северна Македонија, затоа што „Во Република Македонија слободно е се што со Уставот и законот не е забрането“. Предвидените мерки не се ниту Устав ниту закон.

Оттука, според подносителот, Владата нема надлежности да воведува и пропишува забрани за граѓаните со подзаконски акти како што тоа го прави со оспорените одредби, освен забрани пропишани со Устав и Закон и под услови пропишани во член 54 од Уставот.

Исто така, подносителот наведува дека со оспорените одредби од Одлуката се ограничуваат слободите и правата на граѓаните и ги прават граѓаните нееднакви пред Уставот и законите, затоа што потврдите за имунизација се задолжителни за граѓаните од 18 години но не се однесуваат за лицата под 18-годишна возраст, што е во спротивност со член 9 од Уставот.

Со оспорените одредби се врши повреда на физичкиот и моралниот интегритет на човекот со што се предизвикува понижувачко однесување од причини што одлуката за имунизација ја прави задолжителна спротивно на волјата на човекот од каде таа е во спротивност со член 11 ставовите 1 и 2 од Уставот, како и со член 16 став 1 од Уставот од причини што се суспендира слободата на уверувањето, совеста, мислата и јавното изразување на мислата.

Со можноста редарска служба да го проверува идентитетот на граѓаните пред влез во секој објект утврден во оспорените одредби од Одлуката се нарушува сигурноста и тајноста на личните податоци и се врши повреда на личниот интегритет спротивно на член 18 ставови 1 и 2 од Уставот.

Понатаму, подносителот на иницијативата, наведува дека со оспорените одредби од Одлуката, се нарушува почитувањето и заштитата на приватноста на личниот и семејниот живот, на достоинството и угледот на секој граѓанин, затоа што човековата приватност е предмет на проверка од неовластени лица, по сила на одлука,кои сопствениците на сите објекти мора да ги постават заради регулација на влезот што е спротивно на член 25 од Уставот.

Со забраната за влез во секаков вид објекти, Владата ја ограничува слободата на движење што е спротивно на член 27 од Уставот.

Имајќи го предвид наведеното, според подносителот, оспорените одредби од Одлуката биле во спротивност и со член 51 од Уставот, бидејќи мора да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и законите.

Во членот 54 од Уставот е утврдено дека правата и слободите на граѓаните можат да се ограничат само во време на воена и вонредна состојба, уредено во членовите 122, 123, 124, 125, 126, 127 и 128 од Уставот. Во Македонија не е воведена ниту воена ниту вонредна состојба, затоа Владата не може со подзаконски акт да утврдува забрани, во случајот за слобода на движење.

Во понатамошниот текст од иницијативата, подносителот наведува дека согласно член 153 од Законот за здравствена заштита, здравствената состојба на пациентот е професионална тајна , од каде апсурдно е неовластени лица да вршат проверка и да утврдат дали некој е вакциниран или не, каде било и под какви било услови, а особено пред влез во објект како што пропишала Владата.

Повредата на чувањето на професионалната тајна претставува повреда на обврските од работен однос и затоа законодавецот пропишал должност за чување на професионална тајна во што спаѓа и имунизацијата што е уредено во членот 154 од Законот за здравствена заштита.

Исто така, подносителот на иницијативата, наведува дека оспорените одредби од Одлуката не биле во согласност со член 19 став 2 точка 5 и член 21 став 1 од Законот за заштита на правата на пациентите. Ова од причини што Владата не може да пропише обврска за задолжителна имунизација без изјава и согласност на пациентот, а што е во спротивност со слободата на движење на граѓаните како услов за влез во секој објект и пристап до определени услуги и производи. Уште пострашно е што Владата со задолжителна вакцинација отфрлајќи секаква одговорност поради последици од вакцината, ги изложува граѓаните на ризик по животот и здравјето со што овозможува со вакцините без декларација и гаранција да го менува човечкиот греном на вакцинираните и на нивните наследници.

Според подносителот, оспорените одредби од Одлуката се во спротивност и со членот 32 ставови 2, 3, 4, 7 и 8 од Законот за заштита на правата на пациентите, затоа што е забрането вршење на научни истражувања на пациенти, забрането е преземање на зафати на човековиот геном, а вакцините за вирусот SARS-COV-2 се во експериментална фаза врз сите кои ја примаат вакцината и затоа Владата, Министерството за здравство, лекарите, производителите на вакцини не преземаат одговорност од последиците по животите и здравјето на вакцинираните. Задолжителното вакцинирање претставува грубо мешање во приватниот и семејниот живот на пациентот, посебно кога не постои негова согласност.

Понатаму, подносителот, наведува дека со оспорените одредби од Одлуката се врши дискриминација врз граѓаните затоа што неприфатливо се врши притисок и уцена од страна на Владата на начин се определува: „Вие имате право дали ќе се вакцинирате или не, но ние ќе ви забраниме влез во сите јавни и државни установи и претпријатија, во државна и приватна сопственост заради остварување на вашите права и слободи“, пред се со грубо нарушување на правото на граѓаните на здравје и живот, движење, мисла и уверување со што се повредуваат член 5 и член 10 став 1 од Законот за спречување и заштита од дискриминација.

Во продолжение на иницијативата, подносителот наведува дека со оспорените одредби од Одлуката се кршело меѓународното право, па така со нив се вршело флагрантно кршење на член 1 од Универзалната декларација за човековите права според кој „сите човечки суштества се раѓаат слободни и еднакви по достоинство и права“, а според член 2 од Декларацијата „сите права и слободи им припаѓаат на сите луѓе. Исто така со оспорените одредби се повредувал и член 5 од Декларацијата, со тоа што граѓаните ги подложуваат на нехуман и понижувачки третман и казна неимунизираните, бидејќи ги спречува во правата и слободите. Воедно со оспорените одредби се повредува член 7 од Универзалната декларација за човековите права затоа што ги доведуваат луѓето под режим на дискриминација , дури и поттикнуваат дискриминација спротивно на член 12 наведената декларација затоа што дозволуваат неовластени лица спротивно на Устав и закон произволно да се вмешуваат во приватниот и семејниот живот на граѓаните со се повредува нивната чест и углед. Оспорените одредби се во спротивност и со член 13, 18 и 19 од Универзалната декларација од причини што со нив се ограничува правото на слобода на движење, правото на слобода на мислата, совеста и религијата.

Исто така, според подносителот, со оспорените одредби од Одлуката се врши флагрантно кршење на членовите 8 и 14 од Конвенцијата за заштита на човековите права и основните слободи од Советот на Европа од причини што секој човек има право на почитување на неговиот приватен и семеен живот и правата и слободите утврдени со Конвенцијата треба да се обезбедат без никаква дискриминација.

Слободата на движењето е уредено со Протоколот 4 кон Конвенцијата за заштита на човековите права и основни слободи на Советот на Европа како основно право.

Понатаму, со наведените одредби се суспендира членот 1 од Протоколот 12 кон Конвенцијата за заштита на човековите права и основни слободи од Советот на Европа од причини што никој не смее да биде дискриминиран од страна на јавен орган по која било основа како што е случај со Одлуката на Владата.

Подносителот, понатаму наведува дека во согласност со Резолуцујата 2361(2021) донесена на 27 јануари 2021 од Парламентарното собрание на Советот на Европа, никој не смее да биде под политички, социјален или друг притисок да се вакцинира доколку не сака да го стори тоа, и никој не смее да биде дискриминиран затоа што не бил вакциниран. Но, истовремено Владата е должна да обезбеди надомест од несакани штети и последици кои произлегуваат од вакцинацијата.

Меѓутоа, токму со оспорените точки од член 13 од Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи,планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болест COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-CoV-2, случаите и временскиот период на нивна примена и членот 2 од Одлуката за изменување и дополнување се суспендира Резолуцијата 2361(2021) донесена на 27 јануари од Парламентарното собрание на Советот на Европа, а посебно во точките 7.1.5, 7.1.6, 7.3.1 и 7.3.2.

Исто така, подносителот наведува дека оспорените одредби од наведените одлуки, се во спротивност со една од шесте основни вредности во медицинската етика-автономија според која пациентот има право да го одбие или да го одбере својот третман.

Имајќи го сето изнесено предвид, подносителот на иницијативата бара од Уставниот суд на Република Северна Македонија да ги поништи оспорените ставови од член 13 од Одлуката и член 2 од измените на Одлуката како несогласни со наведените уставни и законски одредби како и со одредбите од меѓународните документи кои ги посочува во иницијативата, а до донесување на конечна одлука му предлага на Судот да донесе Решение за запирање од извршување на поединечните акти и дејствија преземени врз основа на членот 13 од Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болестCOVID-19 предизвикана од вирусот SARS-CoV-2, случаите и временскиот период на нивна примена и членот 2 од Одлуката за изменување и дополнување на наведената одлука.

3. Судот на седницата утврди дека оспорените одредби, во време на нивното оспорување од страна на подносителот на иницијативата, гласале:

Член 13, Точка 2

„2. Се забранува одржување на спортски настани, тренинзи и натпреварувања во спортски објекти од отворен и затворен тип со присуство на гледачи (публика).

Исклучок од ставот 1 од оваа точка е организирањето, присуството и учествувањето на спортски натпревар кој се одржува со присуство на гледачи (публика) и тоа:

– до максимум 50% исполнетост од вкупниот капацитет на отворениот спортски објект каде што се одржува натпреварот и
– до максимум 30% исполнетост од вкупниот капацитет на затворениот спортски објект каде што се одржува натпреварот.

Натпреварите од ставот 2 алинеи 1 и 2 од оваа точка, задолжително се организираат и одржуваат со почитување на растојанието помеѓу официјалните лица на екипите, како и на другите посетители (гледачи/публика) од најмалку 1,5-2 метри и на растојание од три седишта.

При организирање, присуство и учество на спортските натпревари од ставот 2 алинеи 1 и 2 од оваа точка (пионерски, кадетски, младински и професионални спортски натпревари), учесниците на спортските натпревари (спортисти, членови на стручни штабови на екипите, официјалните лица на спортските федерации и други службени лица), задолжително треба да поседуваат и приложат еден од следните документи:

– медицинска потврда со негативен резултат од RT PCR SARS-CoV-2 тест, направен 72 часа пред одигрување на натпреварот, од страна на клубовите;
– сертификат/потврда за извршена имунизација (вакцинација) од вирусот SARS-CoV-2, односно примени најмалку две дози на вакцина против заразната болест COVID-19 или
– сертификат/потврда за прележан COVID-19 во последните 45 дена, сметајќи од денот на оздравувањето.

При присуство на спортските натпревари од ставот 2 алинеи 1 и 2 од оваа точка (пионерски, кадетски, младински и професионални спортски натпревари), сите други присутни лица/гледачи/публика, при влез во спортскиот објект каде што се одржува натпреварот задолжително поседуваат и приложуваат еден од следниве документи:

– сертификат/потврда за извршена имунизација (вакцинација) од вирусот SARS-CoV-2, односно примена најмалку една доза на вакцина против заразната болест COVID-19 или
– сертификат/потврда за прележан COVID-19 во последните 45 дена, сметајќи од денот на оздравувањето.“

Точка 10

„10. Во сите угостителски објекти и во угостителскиот објект/дел за исхрана во угостителските објекти за сместување (хотел, мотел, хостел, пансион и во друг објект за сместување), на бензинските станици, во казината и обложувалниците и во други објекти кои во склоп на истите даваат угостителски услуги прием на посетители и гости и послужување во затворениот дел на објектите се дозволува до најмногу 30% исполнетост од капацитетот на просторот, а во отворените делови – тераси од угостителскиот објект до најмногу 50% исполнетост од капацитетот на просторот, како и служење пијалаци во внатрешноста на казината, обложувалниците и автомат клубовите.
Угостителските објекти кои се регистрирани за прослави (веселби, свадби, родендени, крштевки и слично) можат да ја организираат работата како ресторани до најмногу 30% од капацитетот во затворениот дел од угостителскиот објект и до најмногу 50% од капацитетот на отворениот дел и да организираат свадби со присуство на музичари, согласно соодветниот наменски протокол само на отворените делови – тераси од угостителските објекти, до најмногу 50% исполнетост од капацитетот на просторот.
Исклучок од став 1 од оваа точка, се угостителските објекти на Меѓународниот Аеродром Скопје и Аеродромот „Св.Апостол Павле“ во Охрид, како и угостителскиот објект/дел за исхрана во угостителските објекти за сместување (хотел, мотел, хостел, пансион и друг објект за сместување) за посета од лицата сместени во овие објекти.“

Точка 11

„11. Се забранува организирање и одржување настани од областа на културата, како и други настани од секаков вид (семинари, обуки, курсеви, состаноци, работилници, конференции и слично), во затворениот дел на објектите над 30% исполнетост од капацитетот на просторот, а над 50% исполнетост од капацитетот на отворениот дел од просторот каде се одржуваат истите.“.

Точка 12

„12. Се забранува влез во секаков вид на објекти од отворен и затворен тип, угостителските објекти (кафетерии, ресторани, барови, ноќни клубови-дискотеки), во угостителскиот објект/дел за исхрана во угостителските објекти за сместување (хотел, мотел, хостел, пансион и друг објект за сместување), на бензинските станици, во казината и обложувалниците, во други објекти кои во склоп на истиот даваат угостителски услуги, во угостителските објекти кои се регистрирани за прослави (веселби, свадби, родендени, крштевки и слично), како и се забранува влез каде што се одржува настан од секаков друг вид (концерти, семинари, обуки, курсеви, состаноци, работилници, конференции, културни или спортски настани), на посетители / гости / лица, без поседување и приложување на еден од следните документи:

– сертификат/потврда за извршена имунизација (вакцинација) од вирусот SARS-CoV-2, односно примена најмалку прва доза на вакцина против заразната болест COVID-19 и
– сертификат/потврда за прележан COVID-19 во последните 45 дена, сметајќи од денот на оздравувањето.

Сертификатот/потврдата од ставот 1 алинеи 1 и 2 од оваа точка, не се однесува за лица под 18 годишна возраст.

Наредена мерка од ставот 1 од оваа точка, задолжително се применува и за влез во затворениот дел од моловите на територијата на Република Северна Македонија.“.

Точка13

13. Се забранува организација и работа без ангажирање и присуство на редарска служба која при влез во објектот ќе врши проверка на поседувањето и приложувањето на еден од документите утврдени во точка 12 став 1 алинеи 1 и 2 од оваа одлука, во објекти, капацитети, простории кои даваат услуги кон корисници – угостителски објекти (кафетерии, ресторани, барови, ноќни клубови-дискотеки), во угостителскиот објект/дел за исхрана во угостителските објекти за сместување (хотел, мотел, хостел, пансион и друг објект за сместување), на бензински станици, во казина и обложувалници, во други објекти кои во склоп на истиот даваат угостителски услуги, угостителски објекти кои се регистрирани за прослави (веселби, свадби, родендени, крштевки и слично), како и при организирање настан од секаков друг вид (концерти, семинари, обуки, курсеви, состаноци, работилници, конференции, културни или спортски настани).

Наредената мерка од став 1 од оваа точка задолжително се применува во оние објекти во кои се присутни повеќе од 30 посетители/гости/лица, како и при влез во затворениот дел од моловите на територијата на Република Северна Македонија.

Исклучок од наредената мерка од став 1 од оваа точка, се објектите во кои се присутни помалку од 30 посетители/гости/лица, а проверката на поседување и приложување на еден од документите утврдени во точка 12 став 1 алинеи 1 и 2 од оваа одлука, при влез во објектот, ја врши вработено лице определено од работодавачот.“

Точка 15

„15. Се забранува влез на територијата на Република Северна Македонија на домашни и странски државјани, почнувајќи од 1 септември 2021 година, доколку претходно на граничниот премин не приложат еден од следните документи:

– сертификат/потврда за извршена имунизација (вакцинација) од вирусот SARS-CoV-2, односно примени најмалку две дози на вакцина против заразната болест COVID-19;
– сертификат/потврда за прележан COVID-19 во последните 45 дена, сметајќи од денот на оздравувањето;
– медицинска потврда со негативен резултат од RT PCR SARS-CoV-2 тест, направен 72 часа пред влез на територијата на Република Северна Македонија или
– негативен резултат од брз тест за антиген, направен 48 часа пред влез на територија на Република Северна Македонија.

Сертификатот/потврдата од ставот 1 алинеи 1, 2, 3 и 4 од оваа точка, не се однесува за лица под 18 годишна возраст.

Државјаните на Република Северна Македонија, кои на граничниот премин нема да приложат еден од документите наведени од ставот 1 алинеи 1, 2, 3 и 4 од оваа точка, задолжително се упатуваат во домашна изолација во времетраење од седум дена, за што Државниот санитарен и здравствен инспекторат издава решение.

Исклучок од став 1 алинеи 1, 2, 3 и 4 од оваа точка се сите видови групни или индивидуални патувања или патници кои транзитираат низ територијата на Република Северна Македонија, за што задолжително потпишуваат изјава за транзитирање.“

4. Во понатамошната постапка Судот утврди дека Владата на Република Северна Македонија, дополнително има донесено неколку одлуки за изменување и дополнување на Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болестCOVID-19 предизвикана од вирусот SARS-CoV-2,случаите и временскиот период на нивна примена, и тоа („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.204/2021, 220/2021, 234/2021, 2372021, 242/2021, 261/2021, 291/21 и 50/2022).

Според текстот на наведената одлука, оспорените точки на членот 13 гласат:

Во член 1 Одлуката за превентивни препораки ….(„Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.199/2021) е предвидено дека во членот 13 точката 2 се менува и гласи:

Точката 10 се менува и гласи:

Угостителските објекти кои се регистрирани за прослави (веселби, свадби, родендени, крштевки и слично) можат да ја организираат работата како ресторани до најмногу 30% од капацитетот во затворениот дел од угостителскиот објект и до најмногу 50% од капацитетот на отворениот дел и да организираат свадби со присуство на музичари, согласно соодветниот наменски протокол само на отворените делови – тераси од угостителските објекти, до најмногу 50% исполнетост од капацитетот на просторот.

Исклучок од став 1 од оваа точка, се угостителските објекти на Меѓународниот Аеродром Скопје и Аеродромот „Св.Апостол Павле“ во Охрид, како и угостителскиот објект/дел за исхрана во угостителските објекти за сместување (хотел, мотел, хостел, пансион и друг објект за сместување) за посета од лицата сместени во овие објекти.“

По точката 10. се додава нова точка 11. која гласи:

Точката 11., која станува точка 12. се менува и гласи:

Сертификатот/потврдата од ставот 1 алинеи 1 и 2 од оваа точка, не се однесува за лица под 18 годишна возраст.
Наредена мерка од ставот 1 од оваа точка, задолжително се применува и за влез во затворениот дел од моловите на територијата на Република Северна Македонија.“
Во точка 12. која станува точка 13. во ставовите 1 и 3 зборовите: „точка 11“ се заменуваат со зборовите „точка 12“.
Точката 13. станува точка 14.
Во точка 14. која станува точка 15. во ставот 4, по зборовите „Изјава за транзитирање“ запирката се заменува со точка, а зборовите до крајот на реченицата се бришат.

5. Судот, исто така, утврди дека врз основа на член 28 став (8) и член 58 став (1) од Законот за заштита на населението од заразни болести („Службен весник на Република Македонија“ бр.66/04, 139/08, 99/09, 149/14, 150/15, 37/16 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.257/20), Владата на Република Северна Македонија, на седницата, одржана на 29 март 2022 година, донела Одлуката за изменување и дополнување на Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи,планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болест COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-CoV-2, случаите и временскиот период на нивна примена („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 78/2021).

Во наведената одлука е предвидено:

Член 1

Во Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болест COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-CoV-2, случаите и временскиот период на нивна примена („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.263/20, 269/20, 275/20, 287/20, 292/20, 298/20, 304/20, 306/20, 317/20, 13/21, 45/21, 53/21, 55/21, 58/21, 64/21, 65/21, 75/21, 87/21, 94/21, 100/21, 106/21, 109/21, 113/21, 116/21, 119/21, 126/21, 133/21, 139/21, 141/21, 146/21, 153/21, 162/21, 176/21, 187/21, 193/21, 199/21, 204/21, 220/21, 234/21 и 237/21, 242/21, 261/21, 291/21 и 50/22), во член 6, во ставот 4 по точката 4. се додава нова точка 5. Која гласи:

5. при посетување на настава во основните училишта во Република Северна Македонија за реализација на воспитно-образовниот процес со физичко присуство“.

Точките 5., 6. и 7. стануваат точки 6., 7. и 8.

Член 2

Во член 13 точката 8. се брише
Точката 9. станува точка 8.

Во точката 10. која станува точка 9. зборовите „над 50%“ се заменуваат со зборовите „над 75 %“.

Точката 11. која станува точка 10., се менува и гласи:

„10. Се забранува влез во секаков вид на објекти од затворен тип, угостителските објекти (кафетерии, ресторани, барови, ноќни клубови-дискотеки), во угостителскиот објект/дел за исхрана во угостителските објекти за сместување (хотел, мотел, хостел, пансион и друг објект за сместување), на бензинските станици, во казината и обложувалниците, во други објекти кои во склоп на истиот даваат угостителски услуги, во угостителските објекти кои се регистрирани за прослави (веселби, свадби, родендени, крштевки и слично), на посетители/гости/лица, без поседување и приложување на еден од следните документи:
– сертификат/потврда за извршена имунизација (вакцинација) од вирусот SARS-CoV-2, односно примени две дози на вакцина против заразната болест COVID-19 или
– сертификат/потврда за прележан COVID-19 во последните 180 дена, сметајќи од денот на оздравувањето. Сертификатот/потврдата од ставот 1 алинеи 1 и 2 од оваа точка, не се однесува за лица под 18 годишна возраст.“.

По точката 10. се додава нова точка 11. која гласи:

„11. Се забранува влез во секаков вид на објекти од отворен и затворен тип, каде што се одржува настан од секаков друг вид (концерти, семинари, обуки, курсеви, состаноци, работилници, конференции, културни или спортски настани), на посетители / гости / лица, без поседување и приложување на еден од следните документи:

– сертификат/потврда за извршена имунизација (вакцинација) од вирусот SARS-CoV-2, односно примени две дози на вакцина против заразната болест COVID-19 или
– сертификат/потврда за прележан COVID-19 во последните 180 дена, сметајќи од денот на оздравувањето.

Сертификатот/потврдата од ставот 1 алинеи 1 и 2 од оваа точка, не се однесува за лица под 18 годишна возраст.“

Во точка 12. во ставот 1 зборовите „точка 12 став 1 алинеи 1 и 2“ се заменуваат со зборовите „точка 10 став 1 алинеи 1 и 2 и точка 11 став 1 алинеи 1 и 2“.

„Во ставот 3 зборовите „точка 12 став 1 алинеи 1 и 2“ се заменуваат со зборовите: „точка 10 став 1 алинеи 1 и 2 и точка 11 став 1 алинеи 1 и 2.“

Во точката 14. ставот 6 се брише.

6. Понатаму, Судот утврди дека Владата на Република Северна Македонија врз основа на член 28 став (8) и член 58 став (1) од Законот за заштита на населението од заразни болести („Службен весник на Република Македонија“ бр.66/04, 139/08, 99/09, 149/14, 150/15, 37/16 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 257/20) Владата на Република Северна Македонија, на седницата, одржана на 3 мај 2022 година, донела

О Д Л У К А

За изменување на Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болест covid-19 предизвикана од вирусот sars-cov-2, случаите и временскиот период на нивна примена („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.106/2022).

Во член 1 од наведената одлука е предвидено дека:

Во Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болест COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-CoV-2, случаите и временскиот период на нивна примена („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.263/20, 269/20, 275/20, 287/20, 292/20, 298/20, 304/20, 306/20, 317/20, 13/21, 45/21, 53/21, 55/21, 58/21, 64/21, 65/21, 75/21, 87/21, 94/21, 100/21, 106/21, 109/21, 113/21, 116/21, 119/21, 126/21, 133/21, 139/21, 141/21, 146/21, 153/21, 162/21, 176/21, 187/21, 193/21, 199/21, 204/21, 220/21, 234/21, 237/21, 242/21, 261/21, 291/21, 50/22, 78/22, 92/22 и 96/22), во член 3 точката 13 се брише.
Точката 14 станува точка 13.
Точката 15 се брише.

Во членот 2 од Одлуката е предвидено дека:

Членот 7 се брише.

Во членот 3 од Одлуката е предвидено дека:
Членовите 13 и 14 се бришат.

Во член 4 од Одлуката е опредвидено дека:
Насловот на Главата V се менува и гласи: „V. НАМЕНСКИ ПРОТОКОЛИ ЗА ПОСТАПУВАЊЕ“.

Во членот 5 од Одлуката е предвидено дека:

Членот 15 се менува и гласи:

„Активностите, начинот на работа и условите поврзани со организирање, изведување, постапување, реализирање и спроведување на одредени процеси и постапки од делокругот на различните општествени дејности, се утврдуваат во и одвиваат со задолжително почитување на соодветните наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување, изработени од надлежните ресорни институции од делокругот на надлежностите уредени во истите и во соработка и согласност со Комисијата за заразни болести, а кои се дадени во прилог и се составен дел на оваа одлука, и тоа:

1. Протокол за превенција од инфекција и контрола за безбедно управување со мртво тело во контекст на COVID-19 – Прилог број 1 и
2. Протокол за работа на установи за вон-семејна социјална заштита на стари лица во услови на епидемија на заразната болест COVID-19 – Прилог број 2.“

Во член 6 од Одлуката е предвидено дека, оваа одлука влегува во сила со денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

7. Исто така, Судот утврди дека според оспорениот член 2 од Одлуката за изменување и дополнување на Одлуката за превентивни препораки, времени мерки,наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болест COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-CoV-2, случаите и временскиот период на нивна примена („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 199/2021) е предвидено дека:

Прилогот број 18., Прилогот број 19., Прилогот број 20., Прилогот број 42., Прилогот број 57., Прилогот број 58., Прилогот број 65. и Прилогот број 78. се заменуваат со нов Прилог број 18., Прилог број 19., Прилог број 20., Прилог број 42., Прилог број 57., Прилог број 58., Прилог број 65. и Прилог број 78., кои се дадени во прилог и се составен дел на оваа одлука.

Прилогот број 18 е Протокол за постапување на основните училишта во Република Северна Македонија за реализација на воспитно-образовниот процес со физичко присуство на учениците во учебната 2021/2022 година.

Прилогот број 19 е Протокол за постапување на средните училишта во Република Северна Македонија за реализација на воспитно-образовниот процес со физичко присуство на учениците во учебната 2021/2022 година.

Прилогот број 20 е План за одржување на наставата во основните и средните училишта во учебната 2021/2022 година.

Прилогот број 42 е Општ протокол за организирање на настани.

Прилогот број 57 е Протокол за отворање и работа на кафетерии.

Прилогот број 58 е Протокол за отворање и работа на угостителските објекти за исхрана.

Прилогот број 65 е Општ протокол за организирање на спортски натпревари во услови на пандемија co COVID-19.

Прилогот број 78 е Протокол за организирање свадби/прослави и веселби.

8. Според член 110 алинеи 1 и 2 од Уставот на Република Северна Македонија, Уставниот суд одлучува за согласноста на законите со Уставот и за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и законите.

Според членот 28 алинеи 1 и 3 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако не е надлежен да одлучува за барањето и ако постојат други процесни пречки за одлучување по иницијативата.

9. Тргнувајќи од изнесената фактичка и правна состојба на работите по предметот произлегува дека оспорениот член 13 точките 2, 10, 11, 13 и 15 од Одлуката оспорена со иницијативата, се избришани и престанале да важат од 5 мај 2022 година кога е објавена наведената одлука во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

Поради наведеното, Судот смета дека се исполнети условите од член 28 алинеја 3 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија за отфрлање на иницијативата поради постоење на процесни пречки за одлучување по иницијативата.

10. Во врска со оспорениот член 2 од Одлуката за изменување и дополнување на Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болест COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-CoV-2, случаите и временскиот период на нивна примена („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 199/2021), во кој член е утврдено кои протоколи се менуваат, а со цел спроведување на предвидените мерки за заштита на населението, Судот смета дека предвидените протоколи кои постојано се менуваат како се менуваат мерките се од оперативно технички карактер кои треба да ги превземаат институциите во насока на реализација на предвидените мерки. Ваквите акти не преставуваат пропис подобен за уставно-судска анализа од кои причини согласно член 28 алинеја 1 од Деловникот на Уставниот суд иницијативата, во однос на оспорениот член, се отфрли.

11. Со оглед на наведеното, Судот одлучи како во точката 1 од ова решение.

12. Ова решение Судот го донесе го донесе во состав од претседателот на Судот, Добрила Кацарска и судиите: Насер Ајдари, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и Вангелина Маркудова.

У.бр.99/2021
11 мај 2022 година
Скопје

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија
Добрила Кацарска