У.бр.116/2014

2. Соња Шијаков од Штип, преку полномошникот Мишко Радосављевиќ, адвокат од Адвокатско друштво Бона Фиде од Скопје, до Уставниот суд на Република Македонија, поднесе барање за заштита од дискриминација без приложено полномошно за застапување, а потоа и допрецизирано барање за заштита на слободи и права со приложено полномошно за застапување по член 110 алинеја 3 од Уставот, која се однесува на забрана од дискриминација по основ социјална припадност.

Имено, со барање за заштита од дискриминација од 28.06.2014 година, поднесено од адвокат без полномошно, а потоа и со допрецизирано барање за заштита од дискриминација и доставено полномошно од 06.08.2014 година, барателката Соња Шијаков од Штип, преку адвокатот Мишко Радосављевиќ од Скопје, го наведува следното:

Барателката од 2000 година е во работен однос во СОУ Гимназија “Славчо Стојменски” во Штип, на работно место професор по македонски јазик.

Во 2002 година за директор на Гимназијата бил именуван Ристо Петковски, за кого барателката наведува дека тој, кратко време по неговото именување за директор во 2002 година, почнал да презема дискриминаторски мерки и третман спрема неа, по основ на нејзиниот личен и општествен статус.

Дискриминаторското однесување, директорот го манифестирал на начин што интервенирал во оценувањето на учениците на барателката, односно преку прифаќање на приговорите од учениците само по нејзиниот предмет, со цел таа да се дискредитира и да се наруши нејзиниот професионален углед.

Дискриминаторското однесување продолжило и преку нејзино ставање во нерамноправна положба во однос на останатите колеги кои го предавале истиот предмет, на начин што таа била приморана да предава во три различни години и наставни програми, за разлика од останатите кои предавале само на една година, што било оптоварување за барателката во споредба со останатите вработени на исто работно место.

Директорот, покрај овие постапки, преземал и други дискриминаторски дејствија преку одбивање на нејзиното барање за користење на слободен ден, за разлика од сите останати колеги на кои тоа им го дозволувал, преку нарекување на истата дека била “негативец” за време на одржување на наставничкиот совет, а состојбата кулминирала кога со одлука на директорот таа била прераспоредена на друго испразнето работно место во Гимназијата, односно на работно место библиотекар.

Барателката смета дека со таа одлука на директорот, била ставена во понеповолна положба во однос на нејзините колеги поради нејзиниот личен и општествен статус, додека за време на нејзиното поставување, во Гимназијата биле примени нови лица за професори по македонски јазик во училиштето.

Според наводите во барањето, дискриминаторскиот однос на директорот продолжил и во наредниот период преку различни постапки и форми на однесување во смисла на нејзина дискредитација и омаловажување во рамките на работниот колектив, иницирање на петиција за невраќање на истата на работното место професор по македонски јазик и оневозможување да изврши увид во петицијата, неинформирање и неводење на евиденција за работното време и присуство на тужителката за 2001 година, како и задолжување единствено таа да се јавува на работното место за време на зимскиот распуст во 2010 година и за време на летниот распуст 2011 и 2012 година, наредба, односно забрана за користење на транзистор и недозволување посетители коишто биле надвор од Гимназијата во 2011 година, со задолжување да извршува работни обврски во библиотеката за време на Денот на екологијата во март 2011 година, неизвестување за неработни саботи и систематски прегледи во 2011 и 2012 и за одржување на наставнички совети со цел таа да била јавно повикувана дека не ја почитува работната дисциплина, ослободување на цело училиште, но, не и нејзино и на хигиеничарките за патрониот празник на Градот во 2011 и 2012 година, недозволување во крајот на 2010 и почетокот на 2011 година, подносителката да користи дополнитлено грејно тело во работната просторија, како и вадење и непоставување на завеси во 2011 година, недоделување на шкафче по нејзиното враќање на истото работно место професор по македонски јазик, одбивање на барање за користење на слободен ден за фамилијарни свечености во 2011 година, за разлика од останатите вработени, давање на неразумен рок за спроведување на ревизија и попис на библиотечниот фонд, како и оневозможување на користење на интернет врска во од 2010-2013 година.

Барателката за наведеното се обратила и до Народниот правобранител со претставка од 18.03.2011 година, кој покренал постапка и се обратил до Гимназијата со укажување на одредбите за забрана на директна дискриминација и мобинг врз барателката, да се обезбеди соодветна температура во работните простории каде барателката работела, за што бил известен и Државниот трудов инспекторат, кој од своја страна донел решение со кое го задолжил директорот да обезбеди поволни услови за работа.

Директорот притоа го информирал инспекторатот дека презел дејствија и активности за обезбедување на нормални работни услови, а и дека поднел барање и до ресорното министерство за обезбедување на дополнителни средства за греење. Но директорот и понатаму не дозволувал во библиотеката да се користи грејно тело, во која просторија за разлика од наставничката просторија, не се користело грејно тело или клима уред.
Од тие причини, барателката се обратила и до Комисијата за заштита од дискриминација која со мислење од 28.10.2011 година, констатирала дека таа била дискриминирана по личен и општествен статус од страна на директорот за што дала препораки да се преиспита одлуката за нејзино прераспоредување во библиотеката и истата да биде вратена на претходното работно место, директорот во иднина да се воздржува од сите можни акти на вознемирување насочени кон барателката, да создаде соодветни работни услови со соодветна температура во текот на цела година за барателката, да се обезбедеи еднаков третман со останатите вработени во однос на користењето на годишните одмори и бројот на работни часови, како и да се води ефикасна евиденција на работното време.

Во 2013 година, барателката поднела тужба до Основниот суд во Штип со кое барала заштита од дискриминација преку забрана директорот и средното училиште како тужени, да преземаат понатамошни дејствија на дискриминација, како и барање за исплата на нематеријална штета.

Судот го одбил нејзиното тужбено барање со образложение дека во текот на постапката од изведените докази, не се утврдило дека наводите од барателката се основани, односно дека по приговорите од учениците немало неправилности при постапувањето на директорот и училиштето, дека практика кај тужените била сите донесени соопштенија и информации да се истакнуваат на огласна табла до која пристап имале сите вработени, а исто така од изјавата на распитаните сведоци се утврдило дека барателката не била единствениот професор што предавал по повеќе наставни предмети.

Исто така, судот утврдил дека во поглед на условите за работа, во сите простории немало дополнителни грејни тела и завеси, дека на барање од тужителката и бил обезбеден компјутер и во библиотеката, но, дека не само во библиотеката, туку и во други простории во училиштето немало интернет конекција. Исто така, Судот утврдил дека не само барателката туку и други професори во Гимназијата немале посебен шкаф, а и дека барателката за недоаѓање на работа никогаш не била санкционирана.

Оттука, Судот сметал дека барателката не била дискриминирана, односно дека ниту едно дејствие на тужените на кои се повикувала барателката во тужбата, не претставувале акт на дискриминација, односно дека тужените ја ставале истата во нееднаков третман и во неповолна состојба во однос на другите вработени во училиштето.

Против пресудата, барателката изјавила жалба до Апелациониот суд во Штип, која била одбиена како неоснована, со образложение дека немало противречности меѓу образложението и изреката со доволно причини за решителните факти, а утврдените факти произлегувале од изведените докази.

По донесувањето на мислењето од страна на Комисијата за заштита од дискриминација и по поднесувањето на тужбата за утврдување на повреда на правото на еднаквост, директорот ја вратил барателката на старото работно место – професор по македонски јазик, но истата смета дека директорот со тоа уште еднаш ја потврдил својата арбитрерна одлука со која ја дискриминирал, поради што пред Уставниот суд поднесува барање за заштита на слободи и права кои се однесуваат на забрана на дискриминација по основ на социјален статус.

3. Од извршениот увид во приложената документација, произлегува дека подносителката на барањето Соња Шијаков од 2000 година е во работен однос во СОУ Гимназија “Славчо Стојменски” во Штип, на работно место професор по македонски јазик. Во 2010 година, со одлука донесена од страна на директорот Ристо Петковски, барателката била прераспоредена на испразнето работно место библиотекар во училиштето на основа договор за вработување од 27.08.2010 година, склучен помеѓу неа и тужениот директор.

Според барателката, дискриминаторскиот однос на директорот започнал во 2002 година, по неговото назначување за директор, а продолжил и во наредниот период по нејзиното прераспоредување на работното место библиотекар, преку различни постапки и форми на однесување, наведени во барањето.

За дејствијата кои барателката ги наведува во барањето како акт на дискриминација од страна на директорот, барателката на повеќе наврати поднела претставки до повеќе надлежни државни институции.

Конкретно, по однос наводите дека директорот интервенирал во оценувањето на учениците на барателката, односно прифаќање на приговорите од учениците само по нејзиниот предмет, со цел таа да се дискредитира и да се наруши нејзиниот професионален углед, од документацијата произлегува дека барателката на повеќе наврати се обраќала до Министерството за образование и наука, овластен просветен инспектор за спроведување надзор во образовниот процес во Гимназијата, кои од своја страна извршиле вонреден инспекциски надзор, при што од страна на инспекторите записнички било констатирано дека во сите пријавени три случаи, било постапувано согласно Законот за средно образование.

По однос нејзиното распоредување на испразнето место во библиотеката, барателката водела судски спор за утврдување на неоснованост на причината за нејзино распоредување на работното место бибилиотекар, со барање да се поништат одлуката за работното место библиотекар и одлуката од училишниот одбор со која и бил одбиен приговорот за поништување на новиот договор за вработување од 27.08.2010 година, склучен помеѓу неа и тужениот директор.

Со Пресуда на Основниот суд во Штип, Ро.бр. 766/11 од 23.06.2011 година, одбиено било нејзиното тужбено барање, која пресуда со Пресуда на Апелациониот суд во Штип Рож. бр. 1140/11 од 22.09.2011 година, била потврдена. Против донесените одлуки на судовите, барателката вложила вонреден правен лек-ревизија, меѓутоа со Решение Рев. бр. 15/2012 од 18.02.2013 година, Врховниот суд на Република Македонија, ревизијата ја одбил како неоснована.

Со нов договор за вработување од 13.05.2013 година, барателката, повторно била вратена на работното место професор по македонски јазик во Гимназијата, каде се уште работи.

Од увидот во документацијата произлегува и дека во Гимназијата имало централно греење и во сите простории на училиштето парното имало по 50 ребра, а во библиотеката со 60 ребра. Дополнителни грајни тела во сите простории на Гимназијата немало, а само во канцеларијата на педагогот, психологот кабинетите каде имало клима уреди, но, некои од истите не биле во функција.

Во периодот додека барателката работела во библиотеката, поради ниските температури, побарала од директорот да и се обезбедат услови за работа во смисла да и се обезбеди дополнително грејно тело во просторијата, а за кое нешто со претставка се обратила и до надлежниот инспекторат за труд во град Штип, како и до Народниот правобранител на Република Македонија за подрачје Штип. По извршениот надзор од страна на наведените органи во 12 месец 2010 година и 18.03.2011 година, записнички било констатирано дека во тој период во библиотеката температурата била ниска, со препорака до директорот да го поправи наведениот недостаток, по што директорот на барателката во библиотеката и обезбедил калорифер, меѓутоа барателката не можела да се загрее, односно стопли и со калориферот, по што таа донела и своја лична греалка.

За дејствијата кои Народниот правобранител ги презел по однос претставките од барателката, со Известување НП бр. 96/11 од 18.03.2011 година, барателката била известена дека по извршениот инспекциски надзор, директорот презел мерки за отстранување на проблемите по однос на загревањето и дека и поставил дополнително грејно тело, а по однос наводите дека и тоа не било доволно да ја загрее просторијата, на барателката и било укажано дека директорот се обратил и до ресорното Министерство за обезбедување на средства за дополнително количество на гориво за тековната година, но од Министерството, директорот добил негативен одговор. Во известувањето било наведено дека за наредната учебна година училиштето ќе планира обезбедување на дополнителни средства за набавка на поголема количина на гориво.

Од документацијата, како и од одлуките на надлежните судови, произлегува и дека барателката на ден 16.08.2011 година, поднела и претставка до Комисијата за заштита од дискриминација која со допис од 20.09.2011 година, до директорот доставила барање тој да се произнесе по наводите од претставката, меѓутоа во прилог на барањето, Комисијата не ја доставила и претставката.

Истиот ден, директорот писмено се обратил до Комисијата да му биде доставена претставката, но и покрај тоа барање, Комисијата не ја испратила претставката, кое нешто како неспорно произлегува од приложените судски одлуки, туку извршила увид во училиштето по што донела мислење од 28.10.2011 година, со кое било констатирано дека училиштето и директорот спрема барателката извршиле потешки облици на дискриминација, бидејќи дискриминацијата била извршена повеќе пати (повторена дискриминација) и била правена подолго време (продолжена дискриминација). Во мислењето од Комисијата, била дадена и препорака за директорот да ја преиспита одлуката за прераспоредување на барателката во библиотеката, односно истата да ја врати на претходното работно место, како и да се воздржува од сите можни акти на вознемирување насочено кон барателката.

По ова барателката побарала и судска заштита за забрана на дискриминација пред Основниот суд во Штип, со кое барала да се утврди дека СОУ Гимназијата “Славчо Стојменски” во Штип и директорот на Гимназијата Ристо Петковски од Штип и΄ го повредиле правото на еднаков третман на барателката, ја ставале во неповолна состојба во однос на другите вработени врз основа на нејзиниот личен и општествен статус, односно да се утврди дека истите сториле повторена, продолжена и тешка директна дискриминација, како и да се забрани на тужените да преземаат понатамошни дејствија на дискриминација кон неа, а исто така и солидарно да и исплатат надомест на име нематеријална штета.

Основниот суд во Штип, постапувајќи по тужбеното барање на барателката, оценил дека барателката не била дискриминирана, односно дека ниту едно дејствие на кои барателката се повикувала во тужбата, а на кои барателката и во конкретниот случај се повикува во барањето за заштита на слободи и права пред Уставниот суд, не претставувало акт на дискриминација, дека од страна на тужените не била ставана во нееднаков третман и во неповолна состојба во однос на другите вработени, што било утврдено од сите изведени докази (писмени и со сослушување на сведоци, вработени во училиштето) ценети секој посебно и сите заедно, поради што со Пресуда РО-449/13 од 17.02.2014 година, го одбил тужбеното барање на барателката, како неосновано.

При ова ценето било мислењето од Комисијата за заштита од дискриминација, но, од изведените докази за Судот неспорно произлегувало дека Комисијата на ден 20.09.2011 година до туженит е (училиштето и директорот) доставиле барање да се произнесат по претставката на барателката Соња Шијаков, но и дека во прилог на барањето не ја доставиле и претставката. За Судот неспорно било исто така дека истиот ден директорот писмено се обратил до Комисијата да му биде доставена и претставката, но и покрај тоа барање од страна на Комисијата не била доставена претставката од барателката до директорот, како истиот би се произнел по наводите од претставката.

Со поднесок од 02.07.2013 година, Комисијата за заштита од дискриминација, а на барање од тужителката, сега барателката Соња Шијаков, побарала да се вклучи како замешувач во постапката на страната на тужителката, а на рочиштето за главна расправа останала на наводите во предлогот за замешување во постапката, но завршни зборови, Комисијата не дала.

Барателката незадоволна од одлуката на првостепениот суд, поднела жалба до Апелациониот суд во Штип, меѓутоа Судот со Пресуда РОЖ-156/14 од 08.04.2014 година, ја одбил жалбата како неоснована, а првостепената пресуда ја потврдил, со образложение дека врз основа на правилно и целосно утврдена фактичка состојба, Основниот суд во Штип, правилно ги применил цитираните одредби во побиваната пресуда од Законот за работни односи и Законот за спречување и заштита од дискриминација кога одлучил да го одбие тужебното барање на тужителката како неосновано.

Второстепениот суд при одлучувањето ги ценел жалбените наводи дека одлуката на Комисијата за заштита од дискриминација требала да се цени со особено внимание, за кое нешто се согласувал и второстепениот суд, меѓутоа Судот навел дека согласно член 28 став 1 од Законот за спречување и заштита од дискриминација, Комисијата дава мислење за наводната дискриминација, па првостепениот суд постапувајќи во согласност со член 34 став 2 од погоре наведениот закон, кој уредува дека во постапката пред надлежен суд, соодветно се применуваат одредбите од Законот за парничната постапка, одлуката од Комисијата ја ценел во смислол на член 8 од Законот за парничната постапка и врз основа на резултатите од целокупната постапка, одлучил како во изреката на побиваната првостепена одлука. Оттука, произлегувало дека правилен бил заклучокот на првостепениот суд дека тужителката не била дискриминирана, дека ниту едно дејствие на тужените на кои се повикувала тужителката во тужбата, не претставувале акт на дискриминација, односно нејзино ставање во нееднаков третман и во неповолна состојба во однос на другите вработени по основ на нејзиниот личен и општествен статус, поради што второстепениот суд оценил дека правилно првостепениот суд одлучил кога тужбеното барање на тужителката го одбил како неосновано.

По неуспехот од водениот судски спор за забрана од дискриминација и надомест на материјална штета пред надлежните судски органи, до Уставниот суд, со поштенска пратка од 28.06.2014 година, адвокат Мишко Радосављевиќ од Скопје, во име на барателката доставил барање за заштита од дискриминација.

Со барањето од 28.06.2014 година, не е приложено полномошно дека адвокатот е ополномоштен од лицето Соња Шијаков да ги застапува нејзините интереси пред Уставниот суд на Република Македонија.

Исто така во барањето не било прецизирано за која слобода и право од член 110 став 1 алинеја 3 од Уставот, се однесува бараната заштита од дискриминација, односно која е конкретната повреда на слободите и правата од наведениот член од Уставот и со кои конкретни конечни или правосилни поединечни акти или дејствија произлегува повредата на слободите и правата, поради што со допис Р.бр. 31/14 од 14.07.2014 година, од страна на овој суд, известен е адвокатот кој го поднел барањето во рок од 15 дена да ги отстрани недостатоците во истото.

На ден 06.08.2014 година, до Уставниот суд, е примен поднесок насловен како “допрецизирање на барање за заштита од дискриминација”, поднесен од адвокат Мишко Радосављевиќ од Адвокатско друштво “Бона Фиде” во Скопје, со кое е приложено полномошно од барателката Соња Шијаков, истиот да ја застапува пред Уставниот суд.

Во истото се наведува дека барањето за заштита од дискриминација е поднесено согласно член 110 став 1 алинеја 3 од Уставот, дека претходно е побарана заштита пред Комисијата за заштита од дикриминација, а и судска заштита со тужба за спречување и заштита од дискриминација пред Основниот суд во Штип, по кој повод првостепениот донел Пресуда РО-449/13 од 17.02.2014 година, со која го одбил тужбеното барање на барателката, како неосновано, додека пак Апелациониот суд во Штип донел Пресуда РОЖ-156/14 од 08.04.2014 година, со која ја одбил жалбата како неоснована, а првостепената пресуда ја потврдил, и со тоа правосилно ја завршил постапката утврдувајќи дека не постои дискриминација, која пресуда била доставен до барателката на 30.04.2014 година, па оттука во рок од два месеци согласно член 51 од Деловникот на Уставниот суд е поднесено барањето за заштита од дискриминација.

Понатаму во допрецизираното барање се наведува дека во делот на дискриминацијата, адвокатот и барателката сакаат да потенцираат дека во конкретниот случај станувало збор за дискриминација по основа на социјален статус од причини што барателката била дискриминирана како вработена професорка, притоа и самата дискриминација се однесувала и на деградирачко однесување од страна на дискриминаторите, преку деградирање на нејзиниот статус од професор во библиотекар, како и други деградирачки дејствија кои се однесувале на нејзиниот социјален статус како во училиштето каде работела така и во општеството. Се наведува дека во прилог се доставува и полномошно издадено од барателката.

4. Согласно член 110 алинеја 3 од Уставот, Уставниот суд на Република Македонија, ги штити слободите и правата на човекот и граѓанинот што се однесуваат на слободата на уверувањето, совеста, мислата и јавното изразување на мислата, политичкото здружување и дејствување и забраната на дискриминација на граѓаните по основ на пол, раса, верска, национална, социјална и политичка припадност.

Според член 51 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија, секој граѓанин што смета дека со поединечен акт или дејство му е повредено право или слобода утврдени со член 110 алинеја 3 од Уставот на Република Македонија, може да бара заштита од Уставниот суд во рок од 2 месеци од денот на доставувањето на конечен или правосислен поединечен акт, односно од денот на дознавањето за преземање на дејство со кое е сторена повредата, но не подоцна од 5 години од денот на неговото преземање.

Во барањето, според член 52 од Деловникот на Судот, потребно е да се наведат причините поради кои се бара заштита, актите или дејствата со кои тие се повредени, фактите и доказите на кои се заснова барањето, како и други податоци потребни за одлучувањето на Уставниот суд.

Според член 28 алинеја 3 од Деловникот, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако постојат други процесни пречки за одлучување по иницијативата.

Во претходната постапка, а по повод доставен поднесок насловен како “барање за заштита од дискриминација” и доставен поднесок насловен како “допрецизирање на барање за заштита од дискриминација”, се утврди следното:

Од страна на лицето Мишко Радосављевиќ, адвокат од Адвокатско друштво “Бона Фиде” во Скопје, со поштенска пратка од 28.06.2014 година, до Уставниот суд е доставено барање за заштита од дискриминација. Од содржината на барањето произлегува дека барањето за заштита од дискриминација е поднесено од Мишко Радисављевиќ, адвокат во Адвокатско друштво Бона Фиде во Скопје, а за лицето Соња Шијаков од Штип.

Во прилог на барањето не беше приложено полномошно за застапување на интересите на странката во постапката пред Уставниот суд за заштита на слободи и права.

Покрај наведеното, првоподнесеното барањето не содржеше прецизирани наводи по однос бараната заштита од дискриминација, односно по кој од основите од член 110 алинеја 3 од Уставот (забрана на дискриминација на граѓаните по основ на пол, раса, верска, национална, социјална и политичка припадност лицето), лицето Соња Шијаков била дискриминирана. Од понатамошната содржина на барањето, всушност произлегува дека се бара заштита на правото на еднаквост загарантирано со член 9 од Уставот. Конкретно со поднесокот доставен од адвокатот Мишко Радисављевиќ од Скопје (без полномошно за застапување на лицето Соња Шијакова), се бара овој суд да донесе одлука со која ќе утврди повреда на правото на еднаквост загарантирано со членот 9 од Уставот, поради дискриминација сторена од страна на директорот Ристо Петковски спрема именуваната, врз основа на нејзиниот личен и општествен статус.

Со член 50 ставови 1 и 2 од Уставот е определено дека секој граѓанин може да се повика на заштита на слободите и правата утврдени со Уставот пред судовите и пред Уставниот суд на Република Македонија во постапка заснована врз начелата на приоритет и итност. Се гарантира судска заштита на законитоста на поединечните акти на државната управа и на другите институции што вршат јавни овластувања.

Од содржината на погоре цитираниот член 110 алинеја 3 од Уставот, произлегува дека посебно уставносудска заштита имаат само оние слободи и права кои се децидно наведени со уставната одредба. Оттука произлегува дека посебно уставносудската заштита не се однесува на сите слободи и права утврдени со Уставот, туку на дел од нив, утврдени во членот 110 алинеја 3 од Уставот, а за останатите слободи и права гарантирани со Уставот, во членот 50 од Уставот јасно е утврдено дека секој граѓанин може да се повика на заштита на слободите и правата утврдени со Уставот пред надлежните судови.

Оттука, според Судот, во конкретниот случај поднесеното барање од 28.06.2014 година, не ги исполнува критериумите на барање за заштита на слободи и права од член 110 алинеја 3 од Уставот, а дотолку повеќе што со истото нема доказ дека именуваниот адвокат е овластен да ги штити интересите на лицето Соња Шијаков, што претставува процесна пречка за понатамошно постапување по барањето.

Судот со цел да не постапи на штета на странката побара појаснување и прецизирање на барањето во смисла на погоре цитираните уставни и деловнички одредби, како и да биде доставено уредно полномошно, така што со допис Р.бр. 31/14 од 14.07.2014 година, известен е адвокатот кој го поднел барањето во рок од 15 дена да ги отстрани недостатоците во истото.

Меѓутоа, со допрецизираното барање од 06.08.2014 година, делумно, но, не целосно и доволно се отстранети недостатоците. Во оваа смисла, доставено е издадено полномошно од барателката Соња Шијаков, да биде застапувана во постапката пред овој суд од страна на адвокат Мишко Радисављевиќ и други од Адвокатското друштво Бона Фиде од Скопје, а како основ за нејзина дикриминација, со допрезизираното барање е наведено дека основот бил социјалниот статус на барателката, односно дискриминирана професорка во средното училиште. Меѓутоа со истото не се отстранети недостатоците по однос на останатие процесни претпоставки, потребни за мериторно одлучување по барањето.

Имено, согласно цитираниот член 52 од Деловникот, во барањето отсуствуваат конкретни и прецизни наводи дали барателката е дискриминирана со конечен или правосилен поединечен акт, како и означување на актот, доколку барателката смета дека со таков акт и е сторена дискриминација, односно нема јасно посочување, дали дискриминацијата за која бара заштита, е сторена со преземено дејство.

Исто така, доколку барателката смета дека и е сторена дискриминација со поединечен акт на надлежна институција, потребно е да се наведе на кој начин надлежната институција со поединечен акт, истата ја дискриминирал, односно во што се состои дискриминацијата, како и докази дека истата поради нејзиниот социјален статус е ставена во нерамноправна положба во однос на други граѓани кои се во иста правна положба со барателката, пред надлежните судови.

Во оваа смисла и со допрецизираното барање, барателката со барањето за заштита од дискриминација, воопшто не наведува со кои акти или дејствија таа е дискриминирана по основ на социјален статус, туку само наведува дека побарала судска заштита и водела судки спор за спречување и заштита од дискриминација, по што биле донесени одлуки на Основниот суд во Штип и Апелациониот суд во Штип, со кои правосилно била окончана постапката со утврдување дека во случајот на барателката не постоела дискриминација. Потоа наведува кога ја примила второстепената Пресуда на Апелациониот суд во Штип, па оттука во рок од два месеци согласно член 51 од Деловникот на Уставниот суд, таа поднесува барање за заштита од дискриминација до Уставниот суд.

Со барањето јасно и конкретно, не е посочено дека со наведената пресуда на барателката и е сторена дискриминација, но според Судот, под претпоставка и да биде прифатена наведената одлука како конкретно посочена со која барателката смета дека и е сторена дискриминација по основ на социјална припадност, самото наведување на основот, според Судот, не претставува доволен аргумент сам по себе и основа за докажување на дискриминација по наведениот основ. Ова од причини што во барањето отсуствуваат релевантни факти и докази дека токму социјалната и општествена група на која барателката припаѓала, била единствена причина од која надлежниот суд се раководел при формирањето на правното мислење при одлучувањето по тужбата од барателката.

Според Судот, повикувањето на дискриминација по кој и да било основ, потребно е да биде поткрепено со правно издржани релевантни факти и докази, кои би пружиле доволна основа и причина, овој суд да се впушти во анализа по однос на прашањето дали одлуката на Апелациониот суд во Штип, е донесена како резултат на дискриминирачки став и гледиште на судот спрема барателката заради нејзиниот социјален статус, а не како епилог од законито спроведена постапка и правно мислење на основа утврдени правно релвантни факти и докази во постапувањето и одлучувањето во остварувањето на одредена слобода или право на граѓаните.

Меѓутоа, во случај барањето и да ги задоволуваше критериумите од член 52 од Деловникот (наведување на акти или дејствија со кои граѓанинот смета дека му се повредени слободи и права), не се исполнети процесните претпоставки од член 51 од Деловникот по однос на утврдените рокови во кои секој граѓанин може да бара уставносудска заштита за повреда на слободи и права од член 110 алинеја 3 од Уставот.

Од означената одредба на Деловникот произлегува дека основ за постапување на Уставниот суд во постапката за заштита на слободите и правата претставуваат конечните или правосилните поединечни акти со кои е сторена повредата, како и дека се определени рокови во кои граѓанинот може да бара заштита на слободите и правата пред Уставниот суд.

Допрецизираното барање за заштита од дискриминација од барателката, преку адвокат со приложено полномошно, до овој суд, е поднесено на 06.08.2014 година, а Пресудата на Апелациониот суд во Штип РОЖ-156/14 од 08.04.2014 година, барателката ја примила на ден 30.04.2014 година, од каде произлегува дека барањето е поднесено надвор од утврдениот рок од денот на доставувањето на конечен или правосилен поединечен акт.

Во оваа насока, земен беше предвид поднесокот од 28.06.2014 година, доставен до овој суд од Адвокатско друштво Бона Фиде од Скопје, насловен како “барање за заштита од дискриминација”, за лицето Соња Шијаков, меѓутоа во наведеното барање немаше доказ- полномошно за јасно изразена волја за застапување на правните интереси на лицето Соња Шијаков од Штип за заштита на слободи и права пред овој суд, па оттука, истото не можеше да се смета дека е поднесено од Соња Шијаков, кој недостаток како што е наведено погоре, на барање од Судот беше отстранет, но, не и останатите недостатоци на кои беше укажано.

5. Поради изнесеното, Судот утврди дека во конкретниот случај постојат повеќе процесни пречки за впуштање на овој суд во мериторно одлучување по барањето за заштита на слободи и права, при што Судот оцени дека се исполнети условите од членот 28 став 3 од Деловникот на Уставниот суд, за отфрлање на барањето за заштита од дискриминација по основ на социјална припадност.

6. Имајќи го предвид погоре наведеното, Судот одлучи како во точката 1 од решението.

7. Ова решение Судот го донесе со мнозинство гласови во состав од претседателот на Судот Елена Гошева и судиите д-р Наташа Габер-Дамјановска, Исмаил Дарлишта, Никола Ивановски, Јован Јосифовски, Вангелина Маркудова, Сали Мурати, д-р Гзиме Старова и Владимир Стојаноски.

У.бр.116/2014
18 февруари 2015 година
Скопје

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Македонија
Елена Гошева