У.бр.139/2010-1

2. СЕ СТАВА НАДВОР ОД СИЛА решението за запирање на извршувањето на поединечните акти или дејствија донесени, односно преземени врз основа на одредбите од Законот означен во точката 1 од оваа одлука.

3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Македонија“

4. Уставниот суд на Република Македонија, по повод иницијативи на Стамен Филипов од Скопје; Фондација „Институт отворено општество“-Македонија, „Транспарентност Македонија“-Скопје и „Метаморфозис“-Скопје, Фондација за одржливи информатички решенија, со Решение У.бр.139/2010 од 20 окотомври 2010 година поведе постапка за оценување на уставноста на одредбите од Законот, означен во точката 1 од оваа одлука, бидејќи основано се постави прашањето за нивната соголасност со Уставот.

5. Судот на седницата утврди дека, според оспорениот член 4 точка 47 oд Законот, овластен орган за следење на комуникации е Министерството за внатрешни работи кое презема мерки и активности за спроведување на мерката следење на комуникации и има постојан и директен пристап до електронските комуникациски мрежи и објектите на операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги.

Според оспорениот член 4 точка 48 од Законот, следење на комуникации е техничка можност која овозможува тајно следење на комуникациски услуги, а се остварува со вградување на соодветна техничка опрема и соодветна софтверска поддршка во електронската комуникациска мрежа на операторот на јавни комуникациски мрежи или давателот на јавни комуникациски услуги.

Во оспорениот член 112 став 7 од Законот е определено дека, операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги се должни на барање на надлежните државни органи да им ги достават податоците за сообраќај кога тоа е потребно заради спречување или откривање на кривични дела, заради водење на кривична постапка или кога тоа го бараат интересите на безбедноста и одбраната на Република Македонија.

Во ставот 8 од истиот член од Законот е определено дека, на овластениот орган за следење на комуникации операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги се должни да му овозможат постојан и директен пристап до своите електронски комуникациски мрежи, како и услови за самостојно преземање на податоците за сообраќај.

Според оспорениот член 114 став 7 од Законот, операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги се должни, на барање на надлежните државни органи, да им доставуваат податоци за моменталната географска, физичка или логичка локација на терминалната опрема на своите претплатници, односно корисници независно од нивната телекомуникациска активност, кога тоа е потребно заради спречување или откривање на кривични дела, заради водење на кривичната постапка или кога тоа го бараат интересите на безбедноста и одбраната на Република Македонија на начин утврден со закон.

Во ставот 8 од истиот член од Законот е определено дека, на овластениот орган за следење на комуникации операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги се должни да му овозможат постојан и директен пристап до своите електронски комуникациски мрежи, како и услови за самостојно одредување на моменталната географска, физичка или логичка локација на терминалната опрема на своите претплатници, односно корисници независно од нивната телекомуникациска активност.

Во ставот 9 од истиот член од Законот е определено дека, операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги се должни на барање на надлежните органи, од причини наведени во ставот (7) на овој член, да им достават податоци за терминалната опрема која се појавила на одредена географска, физичка или логичка локација на начин утврден со закон.

Според членот 115 став 1 од Законот, операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги се должни на свој трошок да обезбедат соодветна опрема и интерфејс за спроведување на мерката следење на комуникациите која ќе се врши под услови и на начин утврдени со закон.

Под опрема од ставот 1 на овој член се подразбира и воспоставувањето на телекомуникациски водови и телекомуникациска опрема за пренос до локацијата на овластениот орган за следење на комуникации (став 2).

За секоја надградба на електронската комуникациска мрежа или воведување на нова комуникациска услуга, операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги се должни да го известат овластениот орган за следење на комуникации и на свој трошок да обезбедат опрема и интерфејс за следење на комуникациите соодветна на надградбата, односно на новата комуникациска услуга (став 3).

За секоја набавка на опрема и интерфејс од ставовите 1 и 3 на овој член, операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги се должни од овластениот орган за следење на комуникации да побараат техничка спецификација за видот и карактеристиките на опремата и интерфејсот (став 4).

Операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги имаат обврска да обезбедат постојано одржување и непречено извршување на функцијата следење на комуникации (став 5).

Според членот 138 став 1 од Законот, глоба во износ од 7% до 10% од вкупниот годишен приход на правното лице (изразена во апсолутен износ) остварен во деловната година што и претходи на годината кога е сторен прекршокот или од вкупниот приход остварен за пократок период од годината што му претходи на прекршокот доколку во таа година правното лице започнало да работи, ќе му се изрече за прекршок на правно лице, ако:

– (точка 28) на овластениот орган за следење на комуникации не му овозможат постојан и директен пристап до своите електронски комуникациски мрежи, како и услови за самостојно обработување на податоците за сообраќај (член 112 став 8) и
– (точка 29) на овластениот орган за следење на комуникации не му овозможат постојан и директен пристап до своите електронски комуникациски мрежи, како и услови за самостојно одредување на моменталната географска, физичка или логичка локација на терминалната опрема на своите претплатници, односно корисници независно од нивната телекомуникациска активност (член 114 став 8).

6. Согласно членот 8 став 1 алинеи 1 и 3 од Уставот на Република Македонија, основните слободи и права на човекот и граѓанинот признати во меѓународното право и утврдени со Уставот и владеењето на правото се темелни вредности на Уставниот поредок на Република Македонија.

Според член 15 од Уставот, на кој се повикуваат подносителите на иницијативите, се гарантира правото на жалба против поединечни правни акти донесени во постапка во прв степен пред суд, управен орган или организација или друга институција што врши јавно овластување.

Според Амандман XXI со кој е заменет член 15 од Уставот, се гарантира правото на жалба против одлуки донесени во постапка во прв степен пред суд. Правото на жалба или друг вид правна заштита против поединечните правни акти донесени во постапка пред орган на државната управа или организација и други органи што вршат јавни овластувања се уредува со закон.

Според Амандманот XIX на Уставот, се гарантира слободата и неповредливоста на писмата и на сите други облици на комуникација. Само врз основа на одлука на суд, под услови и во постапка утврдени со закон, може да се отстапи од правото на неповредливост на писмата и на сите други облици на комуникација, ако тоа е неопходно заради спречување или откривање кривични дела, заради водење кривична постапка или кога тоа го бараат интересите на безбедноста и одбраната на Републиката. Законот се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. Со овој амандман се заменува членот 17 од Уставот на Република Македонија.

Во членот 18 од Уставот е определено дека, се гарантираат сигурноста и тајноста на личните податоци. На граѓаните им се гарантира заштита од повреда на личниот интегритет што произлегува од регистрирањето на информации за нив преку обработка на податоците.

Според член 25 од Уставот, на секој граѓанин му се гарантира почитување и заштита на приватноста на неговиот личен и семеен живот, на достоинството и угледот.

Според член 26 од Уставот, се гарантира неповредливоста на домот (став 1). Правото на неповредливост на домот може да биде ограничено единствено со судска одлука кога е во прашање откривање или спречување на кривични дела или заштита на здравјето на луѓето (став 2).

Според Амандманот XXV на Уставот, судската власт ја вршат судовите. Судовите се самостојни и независни. Судовите судат врз основа на Уставот и законите и меѓународните договори ратификувани во согласност со Уставот. Забранети се вонредни судови. Видовите, надлежноста, основањето, укинувањето, организацијата и составот на судовите, како и постапката пред нив, се уредуваат со закон што се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.

Според член 118 од Уставот, меѓународните договори што се ратификувани во согласност со Уставот се дел од внатрешниот правен поредок и не можат да се менуваат со закон.

Одлуката за пристапување на Република Македонија кон меѓународноправните документи за основните човекови права и слободи донесени од ООН, меѓу кои се Универзалната декларација за човековите права (донесена на 10 декември 1948 година) и Меѓународниот пакт за граѓанските и политичките права (донесен на 16 декември 1966 година), е објавена во “Службен весник на Република Македонија” бр. 57/1993 од 23 септември 1993 година.

Европската конвенција за заштита на човековите права и основни слободи на Советот на Европа е ратификувана со Закон објавен во “Службен весник на Република Македонија” бр.11/1997.

Според членот 1 од Законот за електронските комуникации, со овој закон се уредуваат условите и начинот за вршење на дејноста во областа на електронските комуникации во Република Македонија, основање на Агенција за електронски комуникации, изградба, одржување, безбедност, надзор и користење на комуникациски мрежи и услуги, интерконекција и пристап до електронските комуникации, обезбедување на универзална услуга, обезбедување на конкуренција, користење и контрола на радиофреквенцискиот спектар, нумерација, односи меѓу давателите и корисниците на услуги, управувањето, заштита на тајноста и доверливоста на електронските комуникации и други прашања што се однесуваат на електронските комуникации.

Имајќи ја предвид содржината на Амандманот XIX на Уставот, со кој се гарантира слободата и неповредливоста на писмата и на сите други облици на комуникација, која гаранција се остварува преку закон што се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници, наспрема содржината на оспорените одредби, како и карактерот на прашањата што по природата на нештата се уредуваат во Законот за електронски комуникации (вршење на дејноста во областа на електронските комуникации, права и обврски на операторите на јавните комуникациски мрежи, како и на давателите и корисниците на услуги, управувањето, заштита на тајноста и доверливоста на електронските комуникации и други прашања што се однесуваат на електронските комуникации) Судот оцени дека се основани наводите од иницијативите за повреда на наведениот Амандман.

Од содржината на оспорените одредби, произлегува дека истите уредуваат проблематика која се однесува на следењето на комуникациите, односно навлегуваат во постапката за следење на комуникациите, која пак е предмет на уредување во други закони (Законот за кривичната постапка и Законот за следење на комуникациите), донесени со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. Според Судот, концептот на основниот текст на Законот кој по суштина содржел одредби со стручно-технички карактер, е променет со содржината на оспорените одредби кои по својата природа се одредби со кои се регулираат основи за отстапување од правата на неповредливост на писмата и сите други облици на комуникација. Ова пред се ако се има предвид дека во оспорените одредби е содржано изворно, непосредно и нормативно овластување за овластениот орган за следење на комуникациите (Министерството за внатрешни работи) со игнорирање или без директно повикување на претходната уреденост на постапката и правилата за следење на комуникациите од Законот за кривичната постапка и Законот за следење на комуникациите, според кои следењето на комуникациите од каков и да е вид не може да се оствари без судска наредба.

Според мислењето на Судот, дека е тоа така, произлегува уште од содржината на оспорениот член 4 точки 47 и 48 во Законот, кој е поместен во одредба со наслов „дефиниции“- вид на одредби што се носат со цел појаснување на значењето на изразите употребени во Законот (во овој случај: „овластен орган за следење на комуникации“ и „следење на комуникации“). Меѓутоа, законодавецот, наместо да се задржи на дефинирање на употребените изрази во Законот навлегува во нормативно уредување и му обезбедува овластување на Министерството за внатрешни работи за следење на комуникациите без упатување на начинот на кој тоа треба да се спроведе, органот кој треба да ја даде наредбата, времетраењето на преземената мерка, случаите во кои е уставно-правно дозволено јавните власти да навлезат во сферата на приватност на граѓаните и да се отстапи од уставно гарантираната приватност.

Од натамошната анализата на оспорените одредби произлегува дека еден дел од нив (член 4 точка 47, член 112 став 8 и член 114 став 8, а во врска со нив и членот 138 став 1 точки 28 и 29) го уредува постојаниот и директен пристап до комуникациската мрежа и услуги, самостојното преземање на податоците за сообраќајот, како и самостојно одредување на моменталната географска, физичка или логичка локација на терминалната опрема на претплатниците, односно корисниците независно од нивната телекомуникациска активност како мерки и активности што се резервирани само по однос на овластениот орган за следење на комуникациите (МВР). Од друга страна, оспорените член 112 став 7 и член 114 ставови 7 и 9 од Законот го уредуваат доставувањето на податоците од сообраќајот, за положбата и локацијата и за терминалната опрема по барање на надлежните државни органи (не по наредба на суд), што имплицира оригинерна постапка за следење различна од онаа од Законот за кривичната постапка и Законот за следење на комуникациите кои ја почитуваат уставната обврска за издавање на наредба од судски орган.

Според Судот во прашање се дејствија кои начелно можат да се групираат на дејствија кои се однесуваат на пристап до мрежа и услуги за Министерството за внатрешни работи со можност за дознавање на содржината на комуникацијата и доставување на податоци за комуникацијата (време на комуникацијата, место на комуникацијата, претплатнички број и слично, без содржина на комуникацијата) за надлежните државни органи, односно за потребите на истражниот судија, Јавниот обвинител, Министерството за внатрешни работи, Царинската управа, Финансиската полиција и други органи за потребите на откривање, гонење на сторители на кривични дела и водење на кривична постапка спрема нив.

Но како и да е двете, според свето дејствие кое можат да го имаат по однос на уставно гарантираната приватност на граѓаните, содржат во себе опасност од неуставно и неовластено навлегување во приватноста, особено во случаите кога се темелат на законски одредби што не се прецизни, подлежат на импровизации или интерпретации и им даваат директна сила на овластените органи за примена на мерката на следење на комуникациите без ставање на нивното овластување во цврста законска рамка, како што е овде случај. Притоа, дознавањето на податоците за комуникацијата, подеднакво како и дознавањето на содржината на комуникацијата, според практиката на Еврпскиот суд за човекови права во Стразбург е недозволено навлегување во приватноста на комуникациите секогаш кога примената на мерката следење на комуникациите не се заснова на искучително прецизно уредена правна рамка и нема разлика дали уредот за следење ги снима комуникациите или пак само ги бележи и контролира истите, какво што гледиште изразил Судот, меѓу другите и во случајот Valenzuela Contreras v. Spain (1998).

Од посебната анализа на оспорените член 4 точка 47, член 112 став 8 и член 114 став 8 од Законот, а во врска со наведените одредби и на член 138 став 1 точки 28 и 29, произлегува дека истите определуваат постојан и директен пристап за Министерството за внатрешни работи до комуникациската мрежа и услуги, односно до содржината на комуникацијата поради што пред Судот се постави прашањето дали со ваквото уредување се доведуваат во прашање уставната гаранција на слободата и неповредливоста на писмата и сите други облици на комуникација; гарантираната сигурност и тајност на личните податоци; уставната гаранција за почитување и заштита на приватноста, личниот и семеен живот; гаранција на достоинството и угледот на секој граѓанин, како и уставната гаранција за неповредливоста на домот, како чувствителна сфера на човековиот приватен и семеен живот, неговиот дом и преписка.

Во точката 23 од членот 4 од Законот е содржано појаснување физичкото и логичко поврзување кое се среќава во содржината на оспорените одредби, а во точката 24 од членот 4 од Законот е содржано појаснување на изразот „пристап“, меѓутоа од анализата на овие две одредби од Законот за електронски комуникации произлегува дека истите го појаснуваат изразот: „пристап“ само по однос на поврзаноста на операторот и корисникот преку телекомуникациската опрема или меѓусебната поврзаност на два оператори, но посебно дефинирање на изразот: „постојан и директен пристап“ за Министерството за внатрешни работи не се среќава во Законот. Образложение по однос на тоа што преставува постојаниот и директен пристап до комуникациските мрежи и услуги за Министерството за внатрешни работи и како тој се остварува не е содржано ни во образложението на Предлог-Законот за изменување и дополнување на Законот за електронските комуникации од април 2010 година.

За забележување е и фактот што со членот 74 од Законот за изменување и дополнување на Законот за електронски комуникации („Службен весник на Република Македонија“ бр.83/2010) членот 115 од основниот текст на Законот, како и насловот на оваа одредба се изменети.

Овој член од Законот сега има наслов: “Опрема и интерфејс за следење на комуникациите“.

Според ставот 1 од членот 115 од Законот, операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги се должни на свој трошок да обезбедат соодветна опрема и интерфејс за спроведување на мерката следење на комуникациите која ќе се врши под услови и на начин утврдени со закон.

Под опрема од ставот 1 на овој член се подразбира и воспоставувањето на телекомуникациски водови и телекомуникациска опрема за пренос до локацијата на овластениот орган за следење на комуникации (став 2).

За секоја надградба на електронската комуникациска мрежа или воведување на нова комуникациска услуга, операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги се должни да го известат овластениот орган за следење на комуникации и на свој трошок да обезбедат опрема и интерфејс за следење на комуникациите соодветна на надградбата, односно на новата комуникациска услуга (став 3).

За секоја набавка на опрема и интерфејс од ставовите 1 и 3 на овој член, операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги се должни од овластениот орган за следење на комуникации да побараат техничка спецификација за видот и карактеристиките на опремата и интерфејсот (став 4).

Операторите на јавни комуникациски мрежи и давателите на јавни комуникациски услуги имаат обврска да обезбедат постојано одржување и непречено извршување на функцијата следење на комуникации (став 5).

Во членот 115 од основниот текст на Законот со наслов: „Законско прислушкување на комуникации“ беше предвидено дека:

„Операторите се должни на свој трошок да обезбедат соодветна опрема и интерфејс за законско прислушкување на комуникации на нивните мрежи.

Операторите се должни да започнат со законско прислушкување на комуникации во определена точка на јавната комуникациска мрежа веднаш по прием на налог од надлежен суд, во кој е наведена точката од јавната комуникациска мрежа во која треба да се спроведе законското прислушкување на комуникациите, како и другите податоци кои се однесуваат на начиниот, обемот и времетраењето на таа мерка.

Операторите заедно со надлежните органи по чие барање се врши прислушкување на комуникациите се должни да обезбедат трајна евиденција за законско прислушкување на комуникациите и да ги заштитат овие податоци како тајна согласно со закон.

Министерот надлежен за електронски комуникации, во согласност со министерот надлежен за внатрешни работи и министерот надлежен за одбрана го пропишува видот на опремата и интерфејсот од ставот 1 на овој член.“

Според Судот, претходното законско решение коешто им наложуваше обврска на операторите да овозможат следење на комуникациите врз основа на налог од надлежен суд во кој е определен начинот, времетраењето и обемот на мерката следење на комуникациите е напуштено во насока на обезбедување соодветна опрема за спроведување на мерката следење на комуникациите која што ќе се врши под услови и на начин утврден со закон, без повикување на соодветна примена на Законот за кривичната постапка, Законот за следење на комуникациите или друг закон што ја уредува областа на следење на комуникациите и примена на наведената мерка. Тоа значи дека и оспорениот закон може да биде основ за следење на комуникациите ако има одредби со таков ефект, дури и без постоење на судски налог. Исклучувањето на судскиот налог е главната измена на овој член.

Поаѓајќи од наведеното пред Судот се постави прашањето дали директниот и постојан пристап до содржината на комуникацијата настанува во моментот на поставување на телефонскиот вод и опрема за пренос до локацијата на овластениот орган (член 115 ставови 1 и 2 од Законот) што би значело можност за следење на комуникациите од моментот на поставување на опремата, за неограничен број на субјекти, без постоење на законска основа (наредба од судија или јавен обвинител) и за неограничен временски период кое нешто му дава на Министерството за внатрешни работи неограничена и неконтролирана моќ и можност за постојано неконтролирано црпење на информации. На овој начин се доведува во прашање уставната и законска определба за определување на посебните истражни мерки само врз основа на наредба на суд, односно јавен обвинител од Амандманот XIX на Уставот и членовите 142-б и 142-г од Законот за кривичната постапка, како и законски определената временска рамка за следење на комуникациите од членот 142-д став 3 од истиот закон, според која одредба спроведувањето на посебните истражни мерки може да трае најмногу 4 месеци, а по исклучок овој рок може да се продолжи за уште 3 месеци.

Иако методите и техниките за прислушнување се тајни и имаат за цел откривање на содржината на комуникацијата како би се спречиле или откриле кривични дела, би се овозможило водење кривична постапка или кога тоа го бараат интересите на безбедноста и одбраната на Републиката, Судот оцени дека оспорените одредби од Законот не содржат доволно гаранции против евентуална злоупотреба од страна на овластениот орган со дадената техничка можност за континуирано и самостојно следење на содржината на комуникацијата, како и при прибирањето на потребните податоци во врска со остварена комуникација.Ова и од причина што одредбите со кои се уредува областа на следење мора да бидат во доволна мера прецизни и предвидливи, не трпат импровизации и толкување за да не преставуваат закана за следење на секого на кого тој закон може да се примени и да не навлезат на неуставен и незаконит начин во почитувањето на правото на коресподенцијата и слободата на општење на граѓаните. Или поконкретно, законската регулатива која се однесува на примена на мерките за следење на комуникациите треба да содржи кристално јасна престава за околностите и условите под кои јавната власт е овластена да прибегне кон употреба на ваква мерка, начинот на кој се прави следењето, случаите во кои следењето на комуникациите има своја оправданост, органот кој дава наредба за следење на комуникациите. Сето останато оди во правец на неограничена моќ и е во спортивност со принципот на владеењето на правото.

Правото на заштита од злоупотреба на државната власт во сферата на прислушнување е уредено во членот 6 и членот 35 од Законот за следење на комуникациите, но во оспорените членови, а и во Законот за електронските комуникации, како целина недостасуваат одредби кои би го уредиле правото на заштита од злоупотреба, како и надзорот над спроведувањето на мерката-следење на комуникациите, а по однос на оваа проблематика не е содржано ни повикување на одредбите на Законот за кривичната постапка или пак Законот за следење на комуникациите.

По однос на наводите од иницијативите за повреда на одредбите од меѓународните акти во кои основните слободи и права на човекот и граѓанинот се признати во меѓународното право и се утврдени во Уставот согласно членот 8 став 1 алинеја 1 од Уставот, како и по однос на оние меѓународни акти кои се дел од внатрешниот поредок на Република Македонија, согласно членот 118 од Уставот, во претходната постапка се утврди дека според член 17 од Меѓународниот пакт за граѓански и политички права никој не може да биде изложен на самоволно и незаконско мешање во неговиот приватен живот, семејство, стан или преписка, ниту на противзаконити напади на неговата чест и углед. Секој има право на законска заштита против таквото мешање или напад.

Според член 1 од Универзалната декларација за правата на човекот, сите човечки суштества се раѓаат слободни и еднакви во достоинството и правата. Во членот 12 од Декларација, пак, е предвидено дека никој нема да биде изложен на произволно вмешување во приватниот живот, семејството, домот и преписката, ниту пак на напади врз неговата чест и углед. Секој има право на правна заштита од таквото вмешување или напади.

Според член 8 од Европската Конвенција за заштита на човековите права и основни слободи, секој човек има право на почитување на неговиот приватен и семеен живот, домот и преписката. Јавната власт не смее да се меша во остварувањето на ова право, освен ако тоа мешање е предвидено со закон, и ако претставува мерка која е во интерес на државата и јавната безбедност, економската благосостојба на земјата, заштитата на поредокот и спречувањето на кривичните дела, заштита на здравјето и моралот или заштитата на правата и слободите на другите, во едно демократско општество.

Според содржината на изнесените одредби од меѓународните акти, како дел од внатрешниот правен поредок на Република Македонија, произлегува можност за ограничување на наведените слободи и права од страна на јавната власт, под услови определени во внатрешното право на државата. Јавната власт не смее да се меша во остварувањето на ова право, освен ако тоа мешање, меѓу другото, е предвидено со закон.

Поаѓајќи од член 8 став 1 алинеја 1 од Уставот, а имајќи го предвид значењето на Европската конвенција за заштита на човековите права и основните слободи не само како дел од внатрешниот правен поредок на Република Македонија, туку поради општите принципи на кои се потпира и ги промовира, Судот укажува дека интерпретацијата на релеватните уставни одредби треба да се потпира на тие општи правни принципи, содржани во Конвенцијата и интерпретирани во праксата на Судот за човекови права во Стразбур, што впрочем е веќе изразен став на Судот во одлуката У.бр.31/2006 од 1 ноември 2006 година и решението У.бр.28/2008 од 23 април 2008 година.

Судот во Стрaзбур, во конкретниот случај, по однос на повредата на приватноста сторена преку следење на комуникациите, има богата практика која се сублимира во случајот 25198/02, Iordachi and others v.Moldova. Во наведениот случај Судот во Стразбур го потврдува својот претходно изразен став од одлуката за допуштеност во случајот Weber and Saravia v. Germany и уште еднаш ја резимира својата судска пракса за барањето за законска предвидливост во оваа област на следниот начин:

„Во својата судска пракса за тајни мерки на следење, Судот ги утврди следните минимални заштитни мерки што треба да се предвидат во законодавството за да се избегнат злоупотреби на овластувањето: природата на делата за кои може да се издаде наредба за пресретнување; дефиниција на категориите на лица што подлежат на прислушување на нивните телефони; ограничување на времетраењето на телефонското прислушување; процедурата што треба да се следи за испитување, користење и чување на добиените податоци; мерките на претпазливост што треба да се преземат при доставувањето на податоците до други страни; и околностите во кои снимките може или мора да се избришат или лентите да се уништат.“

Оспорените одредби од Законот, оттука, поради непрецизноста на употребените изрази, недоуреденоста по однос на условите и процедурата во која може да дојде до отстапување на загарантираното уставно право на приватност, според оцена на Судот, преставуваат реална закана од самоволно и произволно мешање на државните органи во приватниот живот и преписката на граѓаните кое што може негативно да се одрази на честа и угледот на граѓаните без за тоа да има реална основа во Уставот и законите. Поради ваквата состојба оспорените одредби, не можат да се интерпретираат како одредби кои ги гарантираат основните слободи и права на човекот и граѓанинот признати во меѓународното право и утврдени со Уставот како темелна вредност на уставниот поредок на Република Македонија.

7. Имајќи предвид дека оспорените одредби уредуваат прашања поврзани со следењето на комуникациите, како отстапување од уставната гаранција за неповредливост на писмата и сите други облици на комуникација несомнено е дека оспорените одредби, но не и целиот закон треба да бидат предмет на уредување на закон што се носи со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. Оттаму, на констатираната материјална неуставност на оспорените одредби, се надоврзуваат и констатираните недостатоци во постапката на донесување на оспорените одредби.

Според наведеното Судот оцени дека оспорените член 4 точки 47 и 48, член 112 ставови 7 и 8, член 114 ставови 7, 8 и 9, член 115 и член 138 став 1 точки 28 и 29 од Законот за електронските комуникации не се во согласност со член 8 став 1 алинеи 1 и 3, Амандманот XIX, член 18, член 26 и Амандманот XXV од Уставот на Република Македонија.

8. Врз основа на изнесеното, Судот одлучи како во точките 1 и 2 од оваа одлука.

9. Оваа одлука Судот ја донесе со мнозинство гласови во состав од претседателот на Судот Бранко Наумоски и судиите д-р Наташа Габер-Дамјановска, Исмаил Дарлишта, д-р Трендафил Ивановски, Лилјана Ингилизова-Ристова, Вера Маркова, Игор Спировски, Гзиме Старова и д-р Зоран Сулејманов.

У.бр.139/2010
15 декември 2010 година
С к о п ј е

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Македонија
Бранко Наумоски