Врз основа на член 25 став 6 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија“ бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.202/2019 и 256/2020), по гласањето против Решението У.бр.22/2020 и У.бр.231/2020 со кое Уставниот суд на седницата одржана на 10 мај 2023 година, одлучи да не поведе постапка за оценување на уставноста на член 110 од Законот за Јавното обвинителство („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.42/2020) во целина, писмено го образложувам моето несогласување со следното
ИЗДВОЕНО МИСЛЕЊЕ
1. По повод иницијативите поднесени од здружението „Светски македонски конгрес“ од Скопје, за оценување на уставноста на член 110 од Законот за Јавното обвинителство („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.42/2020) и Влатко Илиевски, адвокат од Скопје, за оценување на уставноста на член 110 став 2 од Законот за Јавното обвинителство („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.42/2020), Судот на седницата одржана на 10 мај 2023 година со мнозинство гласови го донесе Решението У.бр.22/2020 и У.бр.231/2020. Според мое мислење, значаен дел од наводите во двете иницијативи беа основани, сметам дека оспорената одредба може уставно-правно да се проблематизира со одредбите од Уставот на кои се повикаа подносителите, поради што гласав против и со почит ја искажувам мојата несогласност со аргументите од предметното решение.
2. Како што веќе претходно и во други издвоени мислења го имам истакнато својот став, разликата во мислењето што тука сакам да ја потенцирам е од принципиелна и суштинска природа и се однесува на стандардот со уставна важност, односно во толкувањето на темелните вредности на Уставот. Уставниот суд како чувар на Уставот е должен да се грижи за остварување на највисоките темелни вредности, начела и гаранции на уставниот поредок. Во конкретниот случај, сметам дека мнозинството судии имаше погрешен и неконзистентен пристап при толкувањето на оспорената законска одредба vis a vis темелните вредности на нашиот уставен поредок утврдени во член 8 став 1 алинеи 1, 3 и 11 од Уставот, основните слободи и права на човекот и граѓанинот признати во меѓународното право и утврдени со Уставот, владеењето на правото, почитувањето на општо прифатените норми на меѓународното право, како и во однос на принципот на еднаквост на граѓаните пред Уставот и законите, утврден во член 9 од Уставот. Наспроти мнозинското толкување на овие темелни вредности, мојот став е јасен и конзистентен.
Владеењето на правото претставува таква темелна вредност од која произлегуваат бројни начела и принципи коишто го формираат нејзиното битие, особено правната сигурност којашто подразбира законите да бидат во согласност со устав, а сите други прописи со устав и закон со што се обезбедува хармонија, усогласеност и конзистентност во уставно-правниот поредок. Таа во суштина претставува вредност којашто има императив да ги гарантира, обезбедува и афирмира сите останати темелни вредности, уставни принципи, начела и норми. Основните слободи и права на човекот и граѓанинот признати во меѓународното право и утврдени со Уставот, не случајно се „прворангирана” темелна вредност на нашиот уставно правен поредок. Тие се темелот на кој се заснова Уставот, тие ја претставуваат смислата и суштината на целовитоста на пишаниот Устав, со единствена цел, преку останатите темелни вредности како што се владеењето на правото, почитувањето на општо прифатените норми на меѓународното право, преку уставните принципи како принципот на еднаквост на граѓаните пред Уставот и законите, таквите слободи и права да бидат гарантирани и заштитени. И претходно имам изнесено став според кој позитивноста е само едната страна на уставните права, имено нивната реална или фактичка страна. Покрај тоа, тие поседуваат идеална димензија. Причината за ова е тоа што уставните права, особено оние кои се однесуваат на човековите слободи и права, се права запишани во Уставот со намера да се позитивизираат во „најголема можна мерка”. Идеалниот карактер на човековите права не исчезнува откако ќе се трансформираат во позитивни права, таа е присутна и по нивната позитивизација. Токму потрагата по идеалната димензија, со барања за оптимизација во „најголема можна мерка“ или алтернативите, барање за „гаранција за минимална позиција” или барање за „забрана за голема диспропорција”, налага од законодавецот, особено од уставните судии сериозно да ја разберат и идеалната и реалната димензија на правото. Но, за жал, во конкретниот случај, ниту законодавецот со донесениот и сега оспорен член 110 од Законот за Јавното обвинителство, ниту мнозинството судии со својата одлука, не пристапија правилно во однос на конзистентно толкување и заштита на слободите и правата на граѓаните со цел да утврди дека со оспорениот член 110, законодавецот во суштина на граѓаните им ги повредил основните слободи и права признати во меѓународното право и утврдени со Уставот, и повредувајќи го член 9 од Уставот ги ставил во нееднаква положба.
3. Ваквите мои ставови ставени во корелација со оспорената одредба беа игнорирани од мнозинството судии. Со цел да ја прецизирам мојата несогласност со мнозинството судии во конкретниот случај, неопходно е поширока елаборација на правно релевантната состојба и факти поврзани со оспорениот член 110 од Законот за јавното обвинителство:
а) На 3 декември 2007 година беше донесен Законот за Јавното обвинителство („Службен весник на Република Македонија“ бр.150/2007), чии одредби беа изменувани и дополнувани во два наврати („Службен весник на Република Македонија“ бр.111/2008 и 198/2018), и со овој закон (во понатамошниот текст Закон за ЈО) беше уредена надлежноста, основањето, укинувањето, организацијата и функционирањето на Јавното обвинителство на Република Македонија. Во врска со надлежноста, во член 2 од овој закон беше определено дека „Јавното обвинителство е единствен и самостоен државен орган кој ги гони сторителите на кривични дела и на други со закон утврдени казниви дела и врши и други работи утврдени со закон“. Во однос на функционирањето, член 3 од Законот предвидуваше дека „Јавното обвинителство ги врши своите функции врз основа на Уставот и законите и меѓународните договори ратификувани во согласност со Уставот“. Што се однесува до организацијата, според член 6 став 1 од Законот „Јавното обвинителство се организира според принципите на хиерархија и субординација, согласно со закон“.
б) На 15 септември 2015 година беше донесен Законот за Јавно обвинителство за гонење на кривични дела поврзани и кои произлегуваат од содржината на незаконското следење на комуникациите („Службен весник на Република Македонија“ бр.159/2015 од 15 септември 2015 година), и со овој закон (во понатамошниот текст закон за СЈО) беше уредена надлежноста, основањето, укинувањето, организацијата и функционирањето на Јавното обвинителство за гонење на кривични дела поврзани и кои произлегуваат од неовластено следење на комуникациите (член 1 став 1). Притоа, во член 1 став 2 од Законот беше определено дека: „За се што не е уредено со овој закон, ќе се применува Законот за Јавното обвинителство и останатите позитивни законски прописи во Република Македонија.“ Ставот 3, пак, од истиот член пропишуваше дека „Овој закон ќе биде во сила пет години од усвојување од страна на Собранието и може да се продолжува за еднаш годишно со одлука донесена со двотретинско мнозинство од пратениците.“
Понатаму, во член 2 од наведениот закон се уредуваше значењето на изразите употребени во овој закон, при што според ставот 1, „Неовластено следење на комуникации“ се дефинира како неовластено следење на сите комуникации извршено во периодот меѓу 2008 и 2015 година, вклучително, но не и ограничено на аудиоснимки и транскрипти поднесени до Јавното обвинителство пред 15 јули 2015 година“.
Членот 6 од Законот пропишуваше дека „Со работата на Јавното обвинителство самостојно раководи јавен обвинител …“ (став 1), „Јавниот обвинител има целосна автономија во истражувањето и гонењето на кривичните дела поврзани и кои произлегуваат од содржината на неовластено следење на комуникациите“ (став 2), а според ставот 5 „Јавниот обвинител на Република Македонија или друг јавен обвинител не може да презема истраги и гонење по предмети кои спаѓаат во надлежност на јавниот обвинител без негова/нејзина писмена согласност.“
Според член 22 од Законот „Јавниот обвинител кој раководи со Јавното обвинителство, може да покрене обвинение или да нареди запирање на истражна постапка во период не подолг од 18 месеци од денот на преземањето на предметите и материјалите во негова надлежност“.
в) На 9 ноември 2015 година, во врска со Законот за СЈО, беше донесен Закон за заштита на приватноста („Службен весник на Република Македонија“ бр.196/2015), при што во член 1 став 1 од овој закон се определуваше дека „Со овој закон се утврдува заштита на приватноста на граѓаните на Република Македонија, гарантирана со Уставот и Европската конвенција за човекови права, во врска со материјалите кои произлегуваат од незаконско следење на комуникации извршени во периодот од 2008 до 2015 година“ (став 1), потоа дека „Со законот се утврдува забрана за поседување, обработка, јавно објавување на материјалите од членот 1 кои претставуваат повреда на приватноста на личниот и семеен живот“ (став 2), како и дека „Со Законот се утврдува и забрана за поседување, обработка, јавно објавување и располагање на кој било начин со материјали кои произлегуваат од незаконско следење на комуникации извршени во периодот од 2008 до 2015 година, вклучувајќи и нивно користење и располагање во изборен процес, политички и други цели и постапки“ (став 3). Според член 2 од овој закон „Секој кој поседува материјали од незаконско следење на комуникации согласно со членот 1 од овој закон е должен во рок од 20 дена од денот на влегувањето во сила на овој закон да ги предаде материјалите на надлежниот јавен обвинител, согласно со закон.“
Односот меѓу наведените два закони – Законот за ЈО донесен во 2007 година и Законот за СЈО донесен во 2015 година, според надлежноста на обвинителствата на кои се однесуваат двата закони, е однос меѓу lex generalis закон (Законот за Јавното обвинителство од 2007 година) и lex specialis закон (Законот за СЈО од 2015 година) со оглед дека двете обвинителства гонат сторители на кривични дела, првото обвинителство ги гони сите сторители на кривични дела освен оние од надлежност на второто обвинителство, а второто обвинителство ги гони сторителите на кривичните дела поврзани и кои произлегуваат од содржината на неовластено следење на комуникациите извршено во периодот меѓу 2008 до 2015 година. Но, имајќи ја предвид функционалната и организационата поставеност на двете обвинителства определена со двата закони, а тоа е: Јавното обвинителство е единствен државен орган организиран врз принципите на хиерархија и субординација (членови 2 и 6 од Законот за Јавното обвинителство од 2007 година), а Специјалното јавно обвинителство е целосно независен и целосно автономен орган во вршењето на своите законски овластувања надвор од хиерархијата и субординацијата во Јавното обвинителство (членови 5 и 6 од тој закон, но и други членови), прашањето за уставноста на законот за СЈО беше прашање од интерес на општата и стручната јавност. Во овој контекст неспорен факт претставува пропуштањето на Уставниот суд да се произнесе за уставноста на Законот за СЈО, односно да ја расчисти специфичната уставно-правна состојба и дилема, дали законот кој предвидуваше отстапувања од уставната определба Јавното обвинителство да е единствен државен орган во врска со гонење на сторители на кривични дела, кој пропиша постоење на друго јавно обвинителство за гонење на сторители на кривични дела кои се поврзани и кои произлегуваат од содржината на неовластено следење на комуникациите, со дикција на законодавецот „целосно независен и целосно автономен орган” во вршењето на своите законски овластувања, надвор од хиерархијата и субординацијата во Јавното обвинителство, е во согласност со Уставот.
г) На 16 февруари 2020 година е донесен Закон за Јавното обвинителство („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.42/2020 од 16 февруари 2020 година), чиј член 110 е оспорен во конкретниот случај. Притоа, според член 113 од наведениот закон „Овој закон се објавува во „Службен весник на Република Северна Македонија“, а влегува во сила и ќе започне да се применува од 30 јуни 2020 година“. Во член 112, пак, од истиот закон се определува дека Со денот на започнување на примена на овој закон престануваат да важат Законот за ЈО од 2007 и Законот за СЈО од 2015 година.
Оспорениот член 110 од наведениот закон е систематизиран во точка 26, насловена како „ПРЕОДНИ И ЗАВРШНИ ОДРЕДБИ“ (членови 108-113).
Членот 110 гласи „Јавно обвинителство не може да го заснова обвинението врз основа на незаконски прислушувани материјали“ (став 1).
Според став 2 од истиот член „Исклучок од ставот (1) на овој член се предметите на Јавното обвинителство за гонење на кривични дела поврзани и кои произлегуваат од содржината на незаконското следење на комуникациите поднесени до надлежен суд до 30 јуни 2017 година согласно со Законот за јавно обвинителство за гонење на кривични дела поврзани и кои произлегуваат од содржината на незаконското следење на комуникациите“.
Во ставот 3 се определува дека „Материјалите и транскриптите од материјалите од незаконски прислушуваните материјали за предметите покренати по 30 јуни 2017 година можат да се користат само како индиции и на нив не може да се заснова обвинителен акт или обвинителен предлог и истите не можат да бидат предложени и употребени како доказ во постапката по поднесениот обвинителен акт или обвинителен предлог“.
Ставот 4 гласи „Материјалите од ставот (3) на овој член ќе се уништат во рок од три месеци по завршување на постапките по вонредни правни лекови на предметите од ставот (3) на овој член согласно со одредбите за уништување на материјалите од посебните истражни мерки утврдени со закон. Записниците за уништување се доставуваат до Jавниот обвинител на Република Северна Македонија“.
Според став 5 од истиот член „Сите останати материјали и транскриптите од незаконско прислушуваните материјали кои не се предадени како докази во судовите и кои не се дел од предметите кои се во фаза на истрага согласно со ставот (3) на овој член, не можат повторно да се преслушаат и да се употребат во која било постапка и се уништуваат во рок од три месеци по завршување на постапките по вонредни правни лекови на предметите од ставот (2) на овој член, согласно со одредбите за уништување на материјалите од посебните истражни мерки утврдени со закон. Записниците за уништување се доставуваат до Jавниот обвинител на Република Северна Македонија“.
Од анализата на оспорениот член 110 од новиот Закон за Јавното обвинителство произлегува дека истиот го уредува следното:
– дека новото Јавно обвинителство не може да го заснова обвинението врз основа на незаконски прислушувани материјали (член 110 став 1) и
– дека постои исклучок од претходното начело – кое се однесува на предметите на укинатото СЈО, според кој предметите поднесени до надлежен суд до 30 јуни 2017 година согласно Законот за СЈО може да се засноваат на незаконски прислушувани материјали од периодот 2008 до 2015 година (член 110 став 2),
– дека постои исклучок односно на незаконски прислушуваните материјали за предметите покренати по 30 јуни 2017 година: (1) на нив не може да се заснова обвинителен акт или обвинителен предлог, (2) не можат да бидат предложени и употребени како доказ во постапката по поднесениот обвинителен акт или обвинителен предлог, но (3) можат да се користат како индиции за натамошни истражувања (член 110 став 3)*
*При тоа наведените материјали од ставот 3 ќе се уништат во рок од три месеци по завршувањето на постапките по вонредни правни лекови по предметите од ставот 3 на овој член, на начин за уништување на материјалите од посебните истражни мерки утврдени со закон (член 110 став 4), а сите останати материјали од незаконското прислушување кои *не се предадени како докази во судовите и кои не се дел од предметите кои се во фаза на истрага според ставот 3 од овој член, не можат повторно да се преслушаат и да се употребат во која било постапка и се уништуваат во рок од три месеци по завршување на постапките по вонредни правни лекови на предметите од ставот (2) на овој член, согласно со одредбите за уништување на материјалите од посебните истражни мерки утврдени со закон (член 110 став 5).
Во однос на оспорениот член 110 став 1 од Законот според кој „Јавно обвинителство не може да го заснова обвинението врз основа на незаконски прислушувани материјали“, според мое мислење истиот може да се толкува како конкретизација на определбата од член 12 став 2 на Законот за кривичната постапка кој уредува дека „доказите прибавени на незаконит начин или со кршење на слободите и правата утврдени со Уставот, закон и меѓународни договори како и доказите произлезени од нив, не можат да се користат и врз нив не може да се заснова судската одлука“. Ваквата законска определба има уставен основ во уставната гаранција на слободата и неповредливоста на сите облици на комуникација, освен кога е тоа неопходно заради спречување или откривање на кривични дела и заради водење на кривична постапка (Амандман XIX точка 1 ставови 1 и 2 на Уставот), потоа во уставната гаранција за почитување и заштита на достоинството и угледот на граѓанинот, како и за почитувањето и заштитата на приватноста на личниот и семејниот живот на граѓанинот (член 25 од Уставот), и со темелните вредности на нашиот уставен поредок основните слободи и права на човекот и граѓанинот признати во меѓународното право и утврдени со Уставот, почитувањето на општо прифатените норми на меѓународното право.
Определувањето во ставот 2 „Исклучок од ставот (1) на овој член се предметите на Јавното обвинителство за гонење на кривични дела поврзани и кои произлегуваат од содржината на незаконското следење на комуникациите поднесени до надлежен суд до 30 јуни 2017 година согласно со Законот за јавно обвинителство за гонење на кривични дела поврзани и кои произлегуваат од содржината на незаконското следење на комуникациите“ всушност значи дека наведениот објект (материјалите добиени со прислушување извршено на незаконит начин во периодот меѓу 2008 и 2015 година), ако е содржан (незаконски прислушуваниот материјал) во предметите поднесени до надлежен суд до 30 јуни 2017 година согласно Законот за СЈО (односно ако тие предмети и материјали се поднесени до суд во рокот од 18 месеци согласно член 22 од Законот за СЈО сметано од денот на преземањето на материјалите на 30 декември 2015 година), на тие материјали може да се засноваат предметите на Јавното обвинителство. Тоа понатаму значи дека преземените материјални и процесни дејствија на тоа јавно обвинителство засновани, завршени и предадени на суд согласно на Законот за СЈО, ќе се завршат според така формираните обвинителски предмети со оглед дека имале таква законска основа во време на нивното поднесување, со што е исполнета функцијата на тоа Јавно обвинителство пропишана со специјалниот закон. Таквата уреденост на исклучокот (член 110 став 2) од општото правило – обвинение од Јавното обвинителство да не може да се заснова на незаконски прислушувани материјали (член 110 став 1), има објективизираност, легитимна цел, општествена оправданост, поради што член 110 став 2 од Законот за Јавното обвинителство предвидува и пропишува окончување на тие предмети. Таквата одредба е во функција на темелната вредност владеење на правото и има основа во член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот.
Уште повеќе, согласно една од помодерните теории за толкување на Уставот, теоријата на „живиот устав“, односно Устав што се менува како што се менуваат времињата и општествените реалности, неспорно е дека Законот за СЈО и причинско-последичните, односно каузално поврзаните одредби со сега оспорениот член 110 од Законот за Јавното обвинителство, може да бидат предмет на уставно-судска анализа и низ ваква призма. Општествените реалности и потреби се менливи и во случаи кога одредени појави или поточно кажано аномалии и злоупотреби на системот предизвикале одредена општествена состојба, како состојбата со масовното прислушкување на граѓаните, налагаат потреба законодавецот да интервенира во функција на заштита на уставно загарантираните основни слободи и права на човекот и граѓанинот, и санкционирање на секој кој со злоупотреба и на незаконски начин ги повредил основните слободи и права на граѓаните.
Токму општиот, јавниот интерес и јавното значење на оваа состојба и последиците кои произлегоа од неа, ја наложиле потребата од донесување на закон за СЈО со цел да ги испита наводите не само за тешките повреди на основните слободи и права на граѓаните сторени со масовно прислушкување во период 2008 – 2015, туку и наводите за злоупотреби и сторени кривични дела (од друга правна природа) од една специфична категорија на граѓани носители на највисоки и високи државни функции, од друга правна природа. Ваквата општествена оправданост на постапката на законодавецот да создаде специјален закон за СЈО, има своја објективизираност, која произлегува од бројни неутрални меѓународни извештаи како на пример извештаите на Европската комисија со наводи за “заробена држава”. Истата има легитимна цел која се состои во тоа што за сторителите на ваквите тешки повреди на слободите и правата на граѓаните, на Уставот и законите, не само за самата повреда, туку и за наводите и индициите за бројни злоупотреби има неопходност од соочување со правдата. Имајќи го предвид неславното досие на нашата држава во поглед на појава на вакви општествено неприфатливи и уставно недозволени состојби на масовни злоупотреби и прислушување на граѓаните, легитимната цел и оправданост налага да се уреди законска основа за откривање и казнување на сторителите на ваквите кривични дела. Во тој контекст, во функција на откривање и казнување на сторителите на кривичните дела кои истовремено биле и носители на највисоките и на високи функции во државата, што значи за специфична категорија на граѓани, јасно е дека член 110 став 2 од Законот за Јавното обвинителство предвидува и пропишува окончување на предметите предадени од специјалното јавно обвинителство на надлежен суд, во ситуација кога специјалното обвинителство престанало да постои, а старото јавно обвинителство е реорганизирано, од што произлегува дека оваа законска одредба има преоден карактер и не уредува материја во контекст на членовите 9, 11, 12, 13, 14, 25, 26, 27, 51 и 52 од Уставот и на Амандман XIX. Од овие причини сметам дека не може да се постави прашање за уставноста на таа законска одредба со наведените одредби од Уставот на кои упатуваат подносителите на иницијативите.
Во горенаведениот контекст согласен сум со мнозинството судии, но она во што се разликувам со својот став, и го истакнувам како несогласност претставува уредувањето во член 110 став 3 од Законот.
Исклучокот кој законодавецот го прави во член 110 став 3, по мое длабоко уверување го повредува принципот на еднаквост на граѓанитте пред Уставот и законите, а со тоа ги повредува нивните основни слободи и права утврдени во Уставот и признати во меѓународното право. Според исклучокот содржан во ставот 3 од член 110 од Законот „Материјалите и транскриптите од материјалите од незаконски прислушуваните материјали за предметите покренати по 30 јуни 2017 година можат да се користат само како индиции и на нив не може да се заснова обвинителен акт или обвинителен предлог и истите не можат да бидат предложени и употребени како доказ во постапката по поднесениот обвинителен акт или обвинителен предлог“.
Ваквото разграничување односно различна правна квалификација и третман на едни исти „незаконски прислушувани материјали”, кои до одреден датум до 30 јуни 2017 година, можат да бидат квалификувани и третирани како доказ, а истите тие матерјали по овој датум да бидат квалификувани и третирани само како индиции, претставува повреда на еднаквоста на граѓаните. Освен што претставува повреда на уставниот принцип на еднаквост според кој една иста категорија граѓани до 30 јуни 2017 година биле ставени во потешка положба, а по овој датум граѓаните опфатени во незаконски прислушуваните материјали (што ги прави граѓани во иста правна и фактичка положба како и оние до 30 јуни 2017, сите се опфатени со незаконски прислушуваните матерјали) се ставени во привилигирана положба, ваквото разграничување и овој исклучок се спротивни на општествената оправданост на постапката на законодавецот да создаде специјален закон за СЈО чија рефлексија и правна поврзаност продолжува и во новиот Закон за Јавното обвинителство во оспорениот член 110 став 2, за кој веќе истакнав дека има и своја објективизираност и легитимна цел. По мое длабоко уверување, за да се оправда целосно ваквата постапка на законодавецот во 2015 година со донесувањето на Законот за СЈО, правилен и уставно оправдан пристап би претставувал еднаков третман на материјалите кои произлегле од неовластеното следење на комуникациите извршено во периодот меѓу 2008 и 2015 година, со цел испитување на наводите и гонење на сите сторители на кривични дела поврзани или кои произлегуваат од истите. Пропуштањето на законодавецот, да постапи согласно Законот за СЈО според кој „Овој закон ќе биде во сила пет години од усвојување од страна на Собранието и може да се продолжува за еднаш годишно со одлука донесена со двотретинско мнозинство од пратениците“, и целосно да ја оправда општествената оправданост, неговата легитимна цел и неговата неопходност во едно демократско општество, со цел расчистување со една тешка „траума” во нашето општество, не може да биде оправдување за ваквото разграничување и различна правна квалификација на едни исти „незаконски прислушувани материјали” како во оспорениот став 3 од член 110. Понатаму, последиците од ваквата нееднаквост се дотолку поголеми ако се има предвид фактот што нејасна и спротивна на јавниот интерес е временската одредница којашто законодавецот ја уредил, за тоа до кога може незаконски прислушуваните материјали да бидат третирани како доказ, односно до 30 јуни 2017 година. Нејасен, од аспект на принципот на еднаквост на граѓаните, е изборот токму на тој датум кој всушност произлегува од Законот за СЈО. Условно кажано „легализирањето” на незаконски прислушуваните разговори, како последица на принципот на неопходност во услови на демократско општество и легитимната цел до одреден датум, и промена на третманот на неовластено прислушуваните материјали, по тој датум, односно нивна „делегитимизација” и третман како индиција, а некако доказ, е спротивно и на јуриспруденцијата и судската практика на ЕСЧП како и на Апелациониот суд Скопје, кој со пресуда воспостави пракса според која незаконски создадените, а законски прибавените докази секогаш се применливи и дозволени во кривичната постапка заради фактот што акцентот на законодавецот е ставен врз прибавувањето, а не врз создавањето на доказите.
При градењето на мојот став, го зедов предвид целокупниот контекст на случајот, сите релевантни факти кои претходеа на донесувањето на оспорениот член 110 од Законот за Јавното обвинителство, неопходноста во едно демократкско општество да се разјасни состојбата која се создаде со масовното незаконско следење на комуникациите во периодот меѓу 2008 и 2015 година, неопходноста секој одговорен да се соочи со последиците од тешките повреди на основните слободи и права на граѓаните, и со последиците кои произлегоа од таквите повреди. Притоа јасна е мојата определба дека со неказнување на незаконското следење на комуникациите на граѓаните и последиците кои произлегуваат од нив, би се предизвикала заштита на едни слободи и права и тоа на една група на граѓани засегнатите, обвинетите граѓани, од една страна, (поради што сметам дека исклучокот во ставот 2 е уставно допуштен) но, од друга страна, би се „отежнало” казнувањето за сторени повреди и кривични дела на истата категорија граѓани опфатени со незаконски прислушуваните материјали, поради што сметам дека исклучокот од став 3 на член 110 го повредува член 9 од Уставот. Покрај тоа, ваквата правна состојба (отежната правда) претставува повреда на основните слободи и права на граѓаните како оние опфатени со прислушуваните материјали така и на сите останати.
Од уставно правен аспект, член 110 од Законот е проблематичен и од причина што уредува материја која е предмет на уредување на процесен закон со кој се уредува вредноста на доказите и доказните средства како што тоа прашање се уредува со Законот за кривичната постапка, а не како во конкретниот случај со Законот за јавното обвинителство кој е организационен, материјален закон.
4. Во контекст на изнесеното, сметам дека Судот требаше да поведе постапка за оценка на уставноста на оспорениот член 110 став 3 од Законот за Јавното обвинителство („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.42/2020), и суштински да ја испита неговата уставна оправданост и согласност со темелните вредности на Уставот, односно со одредбите од член 8 став 1 алинеи 1, 3 и 11, како и со член 9 од Уставот.
Судија на Уставниот суд на
Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски