33/2007-0-0

Уставниот суд на Република Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Македонија и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија (“Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992) на седницата одржана на 30 мај 2007 година, донесе

1. НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста на член 1 став 1 алинеја 3, поднасловот „б) Единиците на локална самоуправа“, член 11 и на член 46 ставовите 2 и 3 од Законот за надворешни работи („Службен весник на Република Македонија“ бр.46/2006).

2. Стамен Филипов од Скопје на Уставниот суд на Република Македонија му поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на одредбите од Законот означени во точката 1 од ова решение.

Според наводите во иницијативата, определувањето во член 1 став 1 алинеја 3 дека со Законот за надворешни работи се уредува и надлежноста, организацијата и работата на Министерството за надворешни работи на Република Македонија, што претходно веќе било уредено со членовите 13 и 18 од Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник на Република Македонија“ бр.58/2000 и 44/2002) кој бил донесен со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници, не било во согласност со член 8 став 1 алинеја 3, член 51 и член 95 став 3 од Уставот. Во врска со поднасловот „б) Единици на локална самоуправа“ и член 11 од Законот се наведува дека единиците на локалната самоуправа немале ниту уставни, ниту законски овластувања за вршење на надворешните работи, ниту пак биле должни според Уставот и закон да ги почитуваат упатствата и инструкциите на Министерството за надворешни работи, поради што поднасловот и членот 11 не биле во согласност со член 8 став 1 алинеи 3 и 9, член 51, член 91 алинеи 1, 5, 6 и 9, член 95 став 3 и со член 115 од Уставот.Во однос на член 46 ставовите 2 и 3 од Законот се наведува дека определувањето на случаите кога може да се одземе звањето амбасадор, а особено случајот кога претседателот на Републиката, претседателот на Владата и министерот за надворешни работи се согласат дека амбасадорот со своето дејствување им причинува штета на интересите на државата, што единствено можело да се утврдува со правосилна судска одлука и што набројаните личности немале право на таква одлука и се појавувале како вонредни судови, не било во согласност со член 8 став 1 алинеи 1, 3, 4 и 11, член 9, членовите 13, 14, 25, 51, 54 и со Амандман XXV на Уставот.

3. Судот на седницата утврди дека според член 1 став 1 алинеја 3 од Законот за надворешни работи, со овој закон се уредува „надлежноста, организацијата и работата на Министерството за надворешни работи на Република Македонија“.

Имајќи ја предвид структурата и содржината на Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник на Република Македонија“ бр.58/2000 и 44/2002) и на Законот за надворешни работи, Судот утврди дека првиот ја уредува генералната димензија на органите на државната управа (кои органи на државната управа постојат, со која надлежност и заеднички карактеристики – надзор и контрола, видови акти, … меѓусебните односи, …), а вториот специфичната димензија на еден орган на државната управа (Министерството за надворешни работи и неговите специфични релации со одредени органи – претседателот на Републиката, Собранието на Република Македонија, … како и специфичните внатрешни релации – именување и отповикување на функционери, статусот на вработените во МНР, …). Поради тоа, Судот утврди дека содржината на оспорениот член 1 став 1 алинеја 3 од Законот за надворешни работи во принцип не значи негова спротивност со Законот за организација и работа на органите на државната управа и поради тоа не значи повреда на уставните одредби наведени во иницијативата, туку значи хармонизирано продлабочување на генерален со специјален закон. Оттука, Судот оцени дека неможе да се постави прашањето за согласност на член 1 став 1 алинеја 3 од Законот со посочените уставни одредби (член 8 став 1 алинеја 3, член 51 и член 95 став 3 од Уставот).

4. Судот понатаму утврди дека поднасловот „б) Единици на локална самоуправа“ и членот 11 од Законот се систематизирани во Поглавје II посветено на вршење на надворешните работи, при што Поглавјето има два поддела: 1) органи надлежни за вршење на надворешните работи (а. Претседателот на Република Македонија, б. Собрание на Република Македонија; в. Влада на Република Македонија; г. Министерство за надворешни работи; д. Министер за надворешни работи) и 2) други органи кои имаат одредени надлежности во вршењето на надворешните работи (а. Органи на државната управа; б. Единици на локална самоуправа). Членот 11, систематизиран под „б. Единици на локална самоуправа“, определува дека „единиците на локалната самоуправа, остварувањето на меѓународната соработка ја вршат во рамките на утврдените законски надлежности и се раководат од начелата на утврдената надворешна политика на државата и притоа се должни да ги почитуваат упатствата и инструкциите на Министерството“ (став 1). Според став 2 од истиот член „трошоците или членарината на учеството на органите на единиците на локалната самоуправа во меѓународната соработка, се надоместуваат од средства од нивните буџети“.
Со Амандман XVII точка 1 на Уставот се определува дека во единиците на локалната самоуправа граѓаните непосредно и преку претставници учествуваат во одлучувањето за прашања од локално значење, а особено во областите на јавните служби, урбанизмот и руралното планирање, заштита на околината, локалниот економски развој, локалното финансирање, комуналните дејности, културата, спортот, социјалната и детската заштита, образованието, здравствената заштита и во други области утврдени со закон.

Од изнесениот Амандман на Уставот произлегува дека минимумот области од надлежност на единицата на локалната самоуправа се определени со Амандманот на Уставот, но истовремено тој Амандман допушта со закон да се определат и други области во кои општините би имале одредени надлежности.

Во таа смисла, поднасловот и членот 11 од Законот за надворешни работи определуваат надлежност на единицата на локална самоуправа да остварува меѓународна соработка и тоа – во рамките на утврдените законски надлежности, раководени од начелата на утврдената надворешна политика на државата и со обврска да ги почитуваат упатствата и инструкциите на Министерството, а трошоците да се надоместуваат од општинскиот буџет.

Имајќи ја предвид изнесената определба од Амандманот на Уставот, од една страна, и содржината на оспорената законска одредба, како и нејзината структурна поставеност, од друга страна, Судот утврди дека поднасловот и членот 11 од Законот не се во несогласност со посочениот Амандман на Уставот. Поради тоа, неможе да се постави прашањето за согласноста на поднасловот и на член 11 од Законот со Амандман XVII точка 1 на Уставот, ниту со другите одредби од Уставот наведени во иницијативата.

5. Судот исто така утврди дека членот 46 ставовите 2 и 3 од Законот е систематизиран во Поглавје IV посветено на дипломатско-конзуларните претставништва на Република Македонија, при што после обработка на прашањата за дипломатско-конзуларните претставништва (отворање, шеф, одговорност на шефот, услови за именување на амбасадор), се уредува и материјата за отповикување на амбасадорот, во кој дел е систематизирана оспорената одредба. Во член 46 став 1 се определува дека „лицето именувано за амбасадор стекнува дипломатско звање амбасадор. Еднаш стекнатото дипломатско звање не се губи со престанокот на неговиот мандат, независно од неговиот иден работен ангажман“. Во оспорениот став 2 од истиот член се утврдува дека „звањето амбасадор може да биде одземено со указ на претседателот во следниве случаи: ако амбасадорот самиот тоа го побара (алинеја 1), ако претседателот, претседателот на Владата и министерот се согласат дека со своето дејствување им причинува штета на интересите на државата (алинеја 2), ако е осуден за кривично дело за кое е пропишана казна затвор во траење од најмалку две години (алинеја 3) и по правосилна пресуда на меѓународните судови основани со меѓународен договор на кои Република Македонија е членка (алинеја 4)“. Според оспорениот став 3 „указот од ставот 2 на овој член се објавува во „Службен весник на Република Македонија“.

Имајќи ги предвид функциите на амбасадорот на една држава, како и на Република Македонија, во државата – приемач или во меѓународна организација определени во Виенската конвенција за дипломатски односи од 1961 година која е ратификувана од Република Македонија, како и во членовите 26 и 27 од Законот за надворешни работи, чија заедничка основа е остварување углед на државата, што значи дека звањето амбасадор е неодвоиво од мисија во функција на државата, Судот оцени дека законски определените случаи за одземање на звањето амбасадор – личното барање, заедничка оцена на три надлежни органи, осудуваност, не се во несогласност со делокругот на амбасадорот. Поради тоа, Судот утврди дека неможе да се постави прашањето за согласноста на член 46 став 2 од Законот со уставните одредби наведени во иницијативата.

Во однос на објавувањето на указот за одземање на звањето амбасадор определено во ставот 3 на член 46 од Законот, Судот оцени дека е тоа логична последица и јавно одрекување на државата од лице кое дотогаш работело на нејзиниот углед.

6. Врз основа на изнесеното, Судот одлучи како во точката 1 од ова решение.

7. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот Махмут Јусуфи и судиите д-р Трендафил Ивановски, Лилјана Ингилизова-Ристова, Вера Маркова, Бранко Наумоски, д-р Бајрам Положани, Игор Спировски и д-р Зоран Сулејманов, а во однос на член 46 став 2 алинеја 3 во делот „две години“од Законот за надворешни работи со мнозинство гласови.

У.бр.33/2007
30 мај 2007 година
С к о п ј е
лк

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Македонија
Махмут Јусуфи