Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија, член 28 алинеја 2 и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија“ бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 26 април 2023 година, донесе
Р Е Ш Е Н И Е
1. СЕ ОТФРЛА иницијативата за оценување на уставноста на член 83 став 1 во делот „29 до“ од Законот за даночна постапка („Службен весник на Република Македонија“ број 13/2006, 88/2008, 159/2008, 105/2009, 133/2009, 145/2010, 171/2010, 53/2011, 39/2012, 84/2012, 187/2013, 15/2015, 97/2015, 129/2015, 154/2015, 23/2016 и 35/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ број 275/2019 и 290/2020).
2. Игорчо Точев од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија поднесе иницијатива за оценување на уставноста на одредбата од Законот за даночна постапка означена во точката 1 од ова решение.
Во иницијативата подносителот наведува дека оспорениот дел „29 до“ од член 83 став 1 од Законот за даночна постапка е спротивен на член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија.
Понатаму, во иницијативата се наведува дека Уставниот суд на Република Северна Македонија, со Одлуката У.бр.152/2008 од 11.02.2009, го укинал поднасловот „Гаранција на застапникот“ и член 29, поднасловот „Гаранција на застапуваниот“ и член 30 од Законот за даночна постапка („Службен весник на Република Македонија“ број 13/2006 и 88/2008), а истата е објавена во „Службен весник на Република Македонија“ број 23/2009 и како резултат на тоа одредбата на која упатува оспорениот член 83 став 1 од Законот за даночна постапка е укината и не e дел од правниот поредок.
Според подносителот на иницијативата, начелото на владеење на правото пропишано со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, подразбира дека во правниот промет мора да постојат јасни и прецизни норми и ако истите упатуваат на примена или се повикуваат на други одредби, тогаш тие одредби мора да постојат во правниот промет исто како и нормата која упатува на примена на друга норма или се повикува на друга норма и мора да се дел од правниот промет за да се формира правно-логична целина, за да не дојде до забуна во примена на одредбите, но и прописот во целина.
Поради наведеното подносителот на иницијативата предлага Судот да поведе постапка за оценување на уставноста на оспорениот дел „29 до“ на член 83 став 1 од Законот за даночна постапка и истиот да го укине.
3. Судот на седницата утврди дека во член 83 став 1 од Законот за даночна постапка, се пропишува дека лицето кое гарантира за туѓи даночни долгови согласно со членовите од 29 до 34 на овој закон, се задолжува со решение за гаранција, за кое соодветно важат одредбите за даночно решение.
4. Согласно член 28 алинеја 2 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, Уставниот суд на Република Северна Македонија ќе ја отфрли иницијативата ако за истата работа веќе одлучувал, а нема основи за поинакво одлучување.
Судот со Решението У.бр.68/2017 од 08.05.2018 година, ја отфрлил иницијативата за поведување постапка за оценување на уставноста на поднасловот „Законски застапник, ортак и привремен старател на оставина“, член 21, поднасловот: „Постапка за утврдување на даночна гаранција“ и на член 83 од Законот за даночната постапка.
Имено, според образложението на Решението, наводите во иницијативата дека при донесување на оспорениот член и поднаслов од Законот не била почитувана Одлуката на Уставниот суд на Република Македонија У.бр.152/2008 од 11 февруари 2009 година, со која биле укинати поднасловот „Гаранција на застапникот“ и член 29, како и поднасловот „Гаранција на застапуваниот“ и член 30 од Законот за даночната постапка, а кој бил донесен по донесување на Одлуката на Уставниот суд како што наведува и подносителот на иницијативата, според Судот се неосновани.
Ова од причини што со оспорениот член и поднаслов како што е наведено, законодавецот јасно и недвосмислено го уредил прашањето во кои случаи и до која висина на место на даночниот должник, Управата за јавни приходи со решение ќе задолжи некој од лицата кои се појавуват како гаранти, а кои можат да го платат долгот.
Тргнувајќи од содржината на оспорениот поднаслов и содржината на оспорениот член, наспрема наводите во иницијативата според кои оспорената одредба не може да се применува во праксата и истата не може да постои во правниот промет како таква, според Судот се неосновани, или поточно речено, Судот зазел став дека не е надлежен да се впушти во исправки и корекции на прописите што ги носи законодавниот орган.
Во насловот „Гаранција и оспорување“, освен укинатите поднаслови и членовите 29 и 30 од Законот со наведеното решение У.бр.152/2008 од 11 февруари 2009 година, законодавецот определил и гаранција на правниот наследник во член 31, гаранција при ликвидација во член 32, гаранција при промена на статусот во член 33 и гаранција при одбивка во член 34.
Со оглед на фактот што пред Судот се оспорува уставноста на член 83 став 1 во делот „29 до“, од Законот, по истите наводи за кои Судот веќе се произнел и зазел став со наведеното решение, Судот оцени дека во конкретниот случај се исполнети условите од член 28 алинеја 2 од Деловникот за отфрлање на иницијативата поради пресудена работа, односно res judicata, а во услови кога нема основи за поинакво одлучување.
5. Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во точката 1 од ова решение.
6. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот, Добрила Кацарска и судиите: Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и м-р Фатмир Скендер.
У.бр.70/2022
26.04.2023 година
Скопје
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска
* * *
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenit 28 alineja 2 dhe nenit 71 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 26 prill 2023, miratoi
A K T V E N D I M
1. U REFUZUA iniciativa për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 83 paragrafi 1 në pjesën „29 deri“ të Ligjit për procedurë tatimotre („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë “ numër 13/2006, 88/2008, 159/2008, 105/2009, 133/2009, 145/2010, 171/2010, 53/2011, 39/2012, 84/2012, 187/2013, 15/2015, 97/2015, 129/2015, 154/2015, 23/2016 dhe 35/2018 dhe „ Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ numër 275/2019 dhe 290/2020).
2. Igorço Toçev nga Shkupi, në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, ka dërguar iniciativë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së dispozitës së Ligjit për procedurë tatimore të shënuar në pikën 1 të këtij aktvendimi.
Në iniciativë, parashtruesi thekson se pjesa kontestuese “29 deri” e nenit 83 paragrafi 1 të Ligjit për procedurë tatimore është në kundërshtim me nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Po ashtu, në iniciativë thuhet se Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, me Vendimin U.nr. 152/2008 nga data 11.2.2009, e ka shfuqizuar me titull “Garancion i përfaqësuesit” dhe neni 30 i Ligjit për procedurë tatimore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 13/2006 dhe 88/2008), dhe i njëjti është botuar në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë” numër 23/ 2009 dhe si rrjedhojë e asajë dispozite të cilës i referohet neni 83 kontestues paragrafi 1 i Ligjit për procedurën tatimore është shfuqizuar dhe nuk është pjesë e rendit juridik.
Sipas parashtruesit të iniciativës, parimi i sundimit të së drejtës i përcaktuar në nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës nënkupton se duhet të ekzistojnë norma të qarta dhe të sakta në veprimet juridike dhe nëse ato i referohen zbatimit ose i referohen dispozitave të tjera, atëherë ato dispozita duhet të ekzistojnë në qarkullimin juridik njësoj si edhe norma që i referohet zbatimit të një norme tjetër ose i referohet një norme tjetër dhe duhet të jenë pjesë e qarkullimit juridik për të formuar një tërësi juridiko-logjike, në mënyrë që të mos ketë konfuzion në zbatimin e dispozitave, por edhe të rregullores në tërësi.
Për sa më sipër, parashtruesi i iniciativës propozon që Gjykata të inicojë procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së pjesës kontestuese “29 deri” të nenit 83 paragrafi 1 të Ligjit për procedurë Tatimore dhe ta shfuqizojë atë.
3. Gjykata në seancë përcaktoi se se në nenin 83 paragrafi 1 të Ligjit për procedurë tatimore, parashikohet se personi i cili garanton borxhet tatimore të të tjerëve në pajtim me nenet 29 deri në 34 të këtij ligji, ngarkohet me borxh me aktvendim garancie, për të cilat vlejnë dispozitat për zgjidhjen tatimore.
4. Në pajtim me nenin 28 paragrafi 2 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut do ta refuzojë iniciativën nëse tashmë ka vendosur për të njëjtën çështje dhe nuk ka baza për një vendimmarrje tjetër.
Gjykata, me Aktvendimin U.nr.68/2017, të datës 08.05.2018, ka refutuar iniciativën për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nëntitullit “Përfaqësues ligjor, ortaku dhe kujdestari i përkohshëm i pasurisë”, neni 21, nëntitulli: “Procedura e përcaktimit të garancisë tatimore” dhe neni 83 i Ligjit për procedurë tatimore.
Konkretisht, sipas arsyetimit të Vendimit, pretendimet në iniciativë se me rastin e miratimit të nenit kontestues dhe nëntitullit të Ligjit, nuk është respektuar Vendimi i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë U. nr. 152/2008 nga 11 shkurti i vitit 2009 i cili shfuqizoi nëntitullin “Garancia e përfaqësuesit” dhe nenin 29 si dhe nëntitullin “Garancia e personit të përfaqësuar” dhe nenin 30 të Ligjit për procedurë tatimore, i cili u miratua pas miratimit të Vendimit të Gjykatës Kushtetuese, siç është deklaruar nga parashtruesi i iniciativës, sipas Gjykatës, janë të pabazuara.
Kjo për arsye se me nenin dhe nëntitullin kontestues siç thuhet, ligjvënësi e ka rregulluar qartë dhe pa mëdyshje çështjen se në cilat raste dhe deri në çfarë lartësie të vendit të debitorit tatimor, Drejtoria e të Ardhurave Publike me aktvendim do të detyrojë njërin nga personat që paraqiten si garantues, dhe të cilët mund të paguajë borxhin.
Duke u nisur nga përmbajtja e nëntitullit kontestues dhe nga përmbajtja e nenit kontestues, përkundër pretendimeve në iniciativë sipas të cilave dispozita e kontestuar nuk mund të zbatohet në praktikë dhe nuk mund të ekzistojë si e tillë në qarkullimin ligjor, sipas Gjykatës, janë të pabaza, ose më saktë, Gjykata ka marrë qëndrimin se nuk është kompetente për të kryer përmirësime dhe korrigjime të rregulloreve të sjella nga organi ligjvënës.
Titulli “Garancia dhe kontestimi”, përveç nëntitujve të shfuqizuar dhe neneve 29 dhe 30 të Ligjit me aktvendimin e përmendur U.nr.152/2008, të datës 11.02.2009, ligjvënësi ka përcaktuar edhe garancinë e trashëgimtarit juridik në nenin 31, garanci gjatë likuidimit në nenin 32, garanci gjatë ndryshimit të statusit në nenin 33 dhe garanci gjatë zbritjejes në nenin 34.
Duke pasur parasysh faktin se kushtetutshmëria e nenit 83 paragrafi 1 në nenin “29 deri” të ligjit kontestohet në Gjykatë, bazuar në të njëjtat pretendime për të cilat Gjykata tashmë ka vendosur dhe ka marrë qëndrim me vendimin në fjalë, Gjykata vlerësoi se në rastin konkret janë plotësuar kushtet e nenit 28 paragrafi 2 të Rregullores për refuzimin e iniciativës për shkak të punës së aktgjykimit, respektivisht res judicata dhe në kushtet ku nuk ka baza për vendimmarrje tjetër.
5. Në bazë të lartëpërmendurës, Gjykata vendosi si në pikën 1 të këtij aktvendimi.
6. Këtë aktvendim Gjykata e miratoi në përbërje të kryetares së Gjykatës, Dobrilla Kacarska dhe gjykatësve: Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski dhe mr. Fatmir Skender.
U.nr.70/2022
26.04.2023
Shkup
KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska