У.бр.3/2023 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.3/2023
Скопје, 03.10.2023 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 3 октомври 2023 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката за утврдување ниво на гравитирање на корисници на јавно паркиралиште, катна гаража и јавна површина наменета за паркирање (зона) бр.02-544/7 од 20.07.2022 година, донесена од Управниот одбор на ЈП „Градски паркинг“ – Скопје.

Образложение

Подносителот, Младен Трајков од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката за утврдување ниво на гравитирање на корисници на јавно паркиралиште, катна гаража и јавна површина наменета за паркирање (зона) бр.02-544/7 од 20.07.2022 година, донесена од Управниот одбор на ЈП „Градски паркинг“ – Скопје.

Согласно наводите на подносителот, предметната одлука не е во согласност со член 8 став 1 алинеи 3 и 6 од Уставот на Република Северна Македонија, со кои се предвидува дека владеењето на правото и правната заштита на сопственоста се темелни вредности на уставниот поредок на државата. Освен тоа, не е во согласност и со член 13, член 43 став 3 точка 4 и член 62а од Законот за градење, но и со член 15 од Законот за инвестициски објекти.

Во иницијативата е изнесена хронологијата на настаните и постапувањето на Општина Аеродром и ЈП „Градски паркинг“ – Скопје за решавање на проблемот со користењето на јавното паркиралиште, во делот од Општина Аеродром каде што живее подносителот. Притоа, се наведува дека до недостаток на простор за паркирање доаѓа во моментот кога биле изградени нови станбени објекти, со што се зголемила и потребата од простор за паркирање. Во овој контекст, се наведува дека и покрај фактот што инвеститорот на новоизградените станбени објекти бил должен да обезбеди паркинг места за станарите во просторот на нивните градежни парцели, тоа не било направено, поради што станарите од ул. „Милан Зечар“ бр. 4 и 6, како и ул. „Методија Шаторов Шарло“ барале да им биде овозможено да паркираат на јавното паркиралиште коешто е со ограничен капацитет од само 135 паркинг места.

Се наведува дека со незаконското донесување на предметната одлука, спротивно на надлежностите и овластувањата на ЈП „Градски паркинг“ – Скопје, се злоупотребува терминот „гравитирање“ и се овозможува станарите од новоизградените станбени објекти да го узурпираат паркинг просторот кој им припаѓа на станарите кои претходно го користеле истиот. Според него, на овој начин преку класична злоупотреба на службената положба и овластување, преку самовластие, несовесно работење во службата и узурпација на власта, што е казниво со членовите 353, 392, 353в, 255 од Кривичниот законик, се прави дискриминација на старите станари кои живеат на бул. „Јане Сандански“ бр. 10 и бр. 12. Оттука, според подносителот, со донесување на оспорената одлука со која им се овозможува на станарите од новоизградените станбени објекти да го користат јавното паркиралиште, спроведен е процес на самовластие од страна на Управниот одбор на ЈП „Градски паркинг“ – Скопје и со тоа е нарушено владеењето на правото како темелна вредност на уставниот поредок.

Подносителот ја оспорува законитоста на предметната одлука преку цитирање на содржината на член 13 и член 43 став 3 точка 4 од Законот за градење. Што се однесува до проблематизирањето од аспект на член 62а од овој закон, се укажува на должноста за надлежниот орган што го донел одобрението за градење, да ги извести станарите од непосредните соседни парцели како би можело во рок од 15 дена да остварат увид во документацијата, што според подносителот не е сторено, ниту во однос на станарите, ниту во однос на управителите со зградите.

Освен тоа, подносителот преку повикување на член 15 од Законот за изградба на инвестициони објекти („Службен весник на Социјалистичка Република Македонија“ бр.15/1990), прави споредба со прописите коишто важеле во периодот 1993/1994 година во однос на обврската за обезбедување надземни паркинг простори за станарите од станбените објекти. Наспроти тоа, нововоспоставените правила предвидуваат подземни и надземни паркинг простори во граници на градежните парцели, за кои инвеститорот презема обврска и должен е да ги обезбеди. Според него, проблемот настанува кога заради нерегулираноста на паркирањето на предметното јавно паркиралиште почнуваат да се паркираат возила на станари и од новоизградените станбени објекти.

Поради наведеното, се предлага поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на оспорениот акт и донесување одлука за поништување на истиот.

На седницата Судот утврди дека како основ за донесување на Одлуката за утврдување ниво на гравитирање на корисници на јавно паркиралиште, катна гаража и јавна површина наменета за паркирање (зона) бр.02-544/7 од 20.07.2022 година се наведува член 27 од Статутот на ЈП „Градски паркинг“ – Скопје и член 3 од Ценовникот на услуги кои што ги извршува ЈП „Градски паркинг“ – Скопје, со арх.бр.02-211/4 од 25.02.2011 година.

Од нормативниот дел на Одлуката произлегува дека со истата се утврдува нивото на гравитирање на корисниците на јавните паркиралишта, катни гаражи и јавни површини наменети за паркирање (зони) за категорија корисници „станар“ и „вработен кај правен субјект“ кои со своето седиште гравитираат кон јавното паркиралиште или јавната површина наменета за паркирање (зона), и кои согласно Ценовникот на услуги кои ги извршува ЈП Градски паркинг – Скопје ги дефинира Управниот одбор на јавното претпријатие со Одлука за секое јавно паркиралиште, катна гаража или јавна површина наменета за паркирање (зона) поединечно, што е пропишано во член 1.

Во член 2 став 1 од Одлуката е утврдено дека кај категориите корисници „станар“ и „вработен кај правен субјект кој со своето седиште гравитира кон јавното паркиралиште, катна гаража или јавна површина наменета за паркирање (зона)“, услугата паркирање се издава по цена согласно Ценовникот на услуги кои ги извршува ЈП Градски паркинг – Скопје. Според ставот 2 од овој член, корисникот на услуги може да се стекне со право за користење на услуга доколку со своето живеалиште, (во случај кога услугата се издава на категоријата корисник „станар“) односно, со своето седиште (кога услугата се издава на „вработен кај правен субјект“) се наоѓа на адресите посочени во оваа одлука.

Во членовите 3 и 5 е содржан табеларен приказ со адреси кон кои треба да гравитира живеалиштето, односно седиштето на корисникот за да може да ја користи услугата „паркирање на јавно паркиралиште“ и „паркирање на јавна површина наменета за паркирање“ или зонско пракирање. Додека, во член 4 е утврдено дека услугата „паркирање во катна гаража“ за гаражите на наведените локации, можат да ја користат сите категории на корисници правни субјекти, вработен кај правен субјект и физички лица, без исклучок. Членовите 6, 7 и 8 од Одлуката се преодни и завршни одредби.

III

Владеењето на правото и правната заштита на сопственоста се темелни вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија, согласно член 8 став 1 алинеи 3 и 6 од Уставот на Република Северна Македонија.

Во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите, што е определено во член 51 од Уставот.

Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите, согласно член 110 алинеја 2 од Уставот.

Законот за Градот Скопје („Службен весник на Република Македонија“ бр.55/2004 и 158/2011), во член 10 став 1 точка 4 алинеја 14 утврдува дека во надлежност на градот Скопје се комуналните дејности под кои се подразбира и изградба, одржување и користење на јавни паркиралишта од значење за градот Скопје, утврдени со урбанистички план. Според член 13 од Законот, за вршење на јавни работи од локално значење во рамките на својата надлежност, Градот Скопје може да основа јавни служби, во согласност со закон.

Законот за комуналните дејности („Службен весник на Република Македонија“ бр.95/2012, 163/2013, 42/2014, 44/2015, 147/2015, 31/2016 и 64/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.302/2020), со член 2 определува дека комуналните дејности претставуваат дејности од јавен интерес, а со член 5 точка 17) утврдува дека изградбата и користењето на јавниот простор за паркирање и на објектите кои се наоѓаат на тој простор, претставува комунална дејност, чие вршење е од јавен интерес.

Согласно член 9 став 2 од овој закон, за вршење на комуналните дејности, општините, односно Градот Скопје можат да основаат јавно претпријатие, доколку со посебен закон со кој се уредува одделна комунална дејност поинаку не е уредено.

Законот за јавните претпријатија („Службен весник на Република Македонија“ бр.38/1996, 9/1997, 6/2002, 19/2002, 40/2003, 49/2006, 22/2007, 83/2009, 97/2010, 6/2012, 119/2013, 41/2014, 138/2014, 25/2015, 61/2015, 39/2016, 64/2018 и 35/2019 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.275/2019, 89/2022 и 274/2022), во член 1 став 1 утврдува дека јавни претпријатија можат да се основаат заради вршење на дејности од јавен интерес. Согласно ставот 2 од истиот член, Република Северна Македонија, општините и Градот Скопје можат да основаат јавни претпријатија во согласност со овој закон, со цел за вршење на дејности од јавен интерес на територијата на Република Северна Македонија. Согласно член 19 став 2 точка 7 од овој закон, Управниот одбор на јавното претпријатие ги утврдува цените на производите и услугите.

Во конкретниот случај, наводите во иницијативата според кои подносителот ја оспорува надлежноста на Управниот одбор на ЈП „Градски паркинг“ – Скопје за донесување на Одлуката за утврдување ниво на гравитирање на корисници на јавно паркиралиште, катна гаража и јавна површина наменета за паркирање (зона) бр.02-544/7 од 20.07.2022 година, Судот оцени дека се неосновани поради следното:

Согласно наведените законски одредби, а притоа имајќи ја предвид дефиницијата на јавното паркиралиште како посебно уреден и обележан простор наменет за паркирање на определен вид возила кој може да биде надвор од површините опфатени со патиштата и улиците или на самите патишта и улици, што произлегува од уредувањето содржано во член 2 став 1 точка 22 од Законот за безбедност на сообраќајот на патиштата („Службен весник на Република Македонија“ бр.169/2015, 226/2015, 55/2016, 11/2018 и 83/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.98/2019, 302/2020 и 122/2021), според Судот неспорно е дека со јавните паркиралишта може да стопанисува јавно претпријатие на кое му е пренесена таква надлежност од страна на единиците на локалната самоуправа.

Градот Скопје, со цел да обезбеди непречено остварување на надлежноста за комунална дејност – изградба, одржување и користење на јавни паркиралишта од значење за Градот Скопје, го основал Јавното претпријатие за јавни паркиралишта „Градски паркинг“ – Скопје, како давател на услуга од јавен интерес од локално значење, со Одлука на Совет на Град Скопје бр.09-3080/1 од 20.10.2003 година. Согласно наведените законски одредби, Судот оцени дека неспорно е правото на Градот Скопје да основа јавно претпријатие за изградба, одржување и користење на јавните паркиралишта на просторот на Градот Скопје. Наведеното е во согласност со уставно утврдената позиција на Градот Скопје како посебна единица на локалната самоуправа, согласно член 117 став 1 од Уставот.

Во член 27 став 1 алинеја 8 од Статутот на ЈП „Градски паркинг“ – Скопје е утврдено дека Управниот одбор на претпријатието ја утврдува цената на услугите на дејноста која ја врши и другите услуги.

Во Ценовникот на услуги коишто ги извршува ЈП Градски паркинг – Скопје бр.02-211/4 од 25.2.2011 година, се утврдени цените на услугите, меѓу кои и за услугата „паркирање на јавно паркиралиште“ – затворен паркинг простор со влезно-излезна наплатна рампа, како и за услугата „паркирање на јавна површина наменета за паркирање“ – каде се употребува зонски режим на регулирање на сообраќајот во мирување. Исто така, се утврдуваат и категориите на корисници за претходно дефинираните услуги, и тоа: „станар кој со своето живеалиште гравитира кон јавното паркиралиште, односно јавната површина наменета за паркирање (зона)“, „вработени кај правен субјект кој со своето седиште гравитира кон јавното паркиралиште односно, јавната површина наменета за паркирање (зона)“, „лице со посебни потреби“, „правен субјект“ и „физичко лице“, согласно одредбата содржана во член 2. Додека, во член 3 е утврден органот кој го дефинира нивото на гравитирање на корисниците по категории, со одлука за секое јавно паркиралиште, односно јавна површина наменета за паркирање, а тоа е Управниот одбор на јавното претпријатие.

Одлуката за утврдување ниво на гравитирање на корисници на јавно паркиралиште, катна гаража и јавна површина наменета за паркирање (зона) бр.02-544/7 од 20.07.2022 година е донесена од страна на Управниот одбор на ова јавно претпријатие.

Од нормативниот дел на Одлуката произлегува дека со истата се утврдува критериум за стекнување право на користење на услугите „паркирање на јавно паркиралиште“ и „паркирање на јавна површина наменета за паркирање“ или зонско паркирање. Во случајот, тоа е живеалиштето на станарите кои живеат во станбени објекти кои се наоѓаат на адресите кои гравитираат кон одреден јавен паркинг, како и седиштето на правниот субјект кое се наоѓа на адресите кои гравитираат кон одреден јавен паркинг, за вработените во тој правен субјект. За услугата „паркирање во катна гаража“, за гаражите на локациите наведени во Одлуката, утврдено е дека истата можат да ја користат сите категории на корисници правни субјекти, вработен кај правен субјект и физички лица, без исклучок.

Согласно наведеното, категориите корисници на услугите од надлежност на ова јавно претпријатие – „станар кој со своето живеалиште гравитира кон јавното паркиралиште, односно јавната површина наменета за паркирање (зона)“ и „вработени кај правен субјект кој со своето седиште гравитира кон јавното паркиралиште односно, јавната површина наменета за паркирање (зона)“ се утврдени со Ценовникот на услуги кои ги извршува ЈП Градски паркинг – Скопје. Додека, предметната одлука има за цел да го уреди единствено нивото на гравитирање на корисниците на јавните паркиралишта, катни гаражи и јавни површини наменети за паркирање на начин што во табеларниот приказ кој е составен дел на одлуката ги одредува адресите на коишто треба да се наоѓа живеалиштето, односно седиштето на овие категории корисници.

Во смисла на ова, согласно уредувањето содржано во член 2 став 1 од Одлуката, произлегува дека за категориите корисници „станар“ и „вработен кај правен субјект кој со своето седиште гравитира кон јавното паркиралиште, катна гаража или јавна површина наменета за паркирање (зона)“, услугата паркирање се издава по цена согласно Ценовникот на услуги кои ги извршува ЈП Градски паркинг – Скопје. Покрај тоа, со ставот 2 се предвидува дека утврдените корисници од член 2 став 1 можат да се стекнат со право за користење на услугата доколку со своето живеалиште, (во случај кога услугата се издава на категоријата корисник „станар“), односно, со своето седиште (кога услугата се издава на „вработен кај правен субјект“) се наоѓаат на адресите посочени во Одлуката.

Според тоа, поимот „гравитира“ во контекст на прашањето уредено со предметната одлука подразбира дека живеалиштето, во случај кога услугата – паркирање се однесува на категоријата корисник „станар“ или седиштето, во случај кога услугата – паркирање се однесува на категоријата „вработен кај правен субјект“ е во близина на јавното паркиралиште или јавната површина наменета за паркирање (зона), согласно адресите наведени во табеларниот приказ кој е составен дел на одлуката.

Како заклучок од претходното, Судот оцени дека неспорна е надлежноста и овластувањето на Јавното претпријатие „Градски паркинг“ – Скопје да стопанисува со паркиралиштата од значење за Градот Скопје и да го организира начинот на користење на јавните паркиралишта преку донесување на акти во коишто ќе ги уреди овие прашања.

Според тоа, а поаѓајќи од фактот дека со предметната одлука се уредуваат прашања кои се во доменот на користење на јавните паркиралишта од значење за Градот Скопје, за што е формирано конкретното јавно претпријатие, Судот смета дека со донесување на истата, Управниот одбор на ЈП „Градски паркинг“ – Скопје не ги надминал овластувањата во смисла на тоа да уреди прашања кои не се во надлежност на ова јавно претпријатие. Согласно ова, Судот оцени дека со донесување на предметната одлука, Управниот одбор постапил во согласност со Уставот и другите прописи, поради што истата не може да се проблематизира од аспект на темелната вредност на уставниот поредок – владеењето на правото и принципот на правна сигурност како нејзин составен елемент.

Иако подносителот се повикува на повреда и на член 8 став 1 алинеја 6 од Уставот, согласно која уставна норма, правната заштита на сопственоста е утврдена како темелна вредност на уставниот поредок на државата, во иницијативата не се содржани јасно образложени причини за несогласноста на оспорениот акт со наведената уставна норма.

Одредбите од Законот за градење („Службен весник на Република Македонија“ бр.130/2009, 124/2010, 18/2011, 36/2011, 54/2011, 13/2012, 144/2012, 25/2013, 79/2013, 137/2013, 163/2013, 27/2014, 28/2014, 42/2014, 115/2014, 149/2014, 187/2014, 44/2015, 129/2015, 129/2015, 217/2015, 226/2015, 30/2016, 31/2016, 39/2016, 71/2016, 132/2016, 35/2018, 64/2018 и 168/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.244/2019, 18/2020, 279/2020 и 227/2022), на коишто се повикува подносителот со цел проблематизирање на законитоста на предметната одлука не уредуваат прашања кои можат да се доведат во корелација со истата од аспект на нејзиниот нормативен дел, односно предметот на уредување. Со истите (член 13, член 43 став 3 точка 4 и член 62а) се уредуваат прашања коишто се однесуваат на тоа кој е инвеститор во смисла на одредбите од Законот за градење, што претставува проектна документација и каков може да биде проектот според намената, како и прашања коишто се однесуваат на постапката за издавање одобрение за градење и должностите за надлежниот орган што го донел одобрението за градење.

Врз основа на наведеното, испитувајќи ја иницијативата во границите на наводите содржани во истата, а притоа имајќи ја предвид нивната неоснованост, Судот оцени дека не може да се постави прашањето за уставноста и законитоста на Одлуката за утврдување ниво на гравитирање на корисници на јавно паркиралиште, катна гаража и јавна површина наменета за паркирање (зона) бр.02-544/7 од 20.07.2022 година.

Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на ова решение.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.3/2023
Shkup, 03.10.2023

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Dobrilla Kacarska, kryetare e Gjykatës, dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, dhe nenit 71 të Rregullores së Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 3 tetor 2023, miratoi

A K T V E N D I M

NUK INICOHET procedura për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Vendimit për përcaktimin e nivelit të gravitimit të shfrytëzuesve të vendparkimit publik, garazhës në kate dhe hapësirës publike të dedikuar për parkim (zonë) nr. 02-544/7, të datës 20.07.2022, miratuar nga Këshilli Drejtues i NP “Parkingu i qytetit” – Shkup.

Arsyetim

Parashtruesi, Mlladen Trajkov nga Shkupi, në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut ka dërguar iniciativë për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Vendimit për përcaktimin e nivelit të gravitimit të shfrytëzuesve të vendparkimit publik, garazhës në kate dhe hapësirës publike të dedikuar për parkim (zonë) nr.02-544/7 të datës 20.07.2022, miratuar nga Këshilli Drejtues i NP “Parkingu i Qytetit” – Shkup.

Sipas pretendimeve të parashtruesit, vendimi në fjalë nuk është në përputhje me nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 dhe 6 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, me të cilat parashihet se sundimi i së drejtës dhe mbrojtja juridike e pronës janë vlera themelore të rendit kushtetues të shtetit. Po ashtu, nuk është në përputhje me nenin 13, nenin 43 paragrafi 3 pika 4 dhe nenin 62a të Ligjit për ndërtim, por edhe me nenin 15 të Ligjit për objektet investuese.

Iniciativa paraqet kronologjinë e ngjarjeve dhe veprimet e Komunës së Aerodromit dhe NP “Parkingu i Qytetit” – Shkup për zgjidhjen e problemit me shfrytëzimin e parkingut publik, në pjesën e Komunës së Aerodromit ku jeton parashtruesi. Njëkohësisht, thuhet se mungesa e hapësirës për parkim ndodh në momentin e ndërtimit të objekteve të reja të banimit, gjë që rriti nevojën për hapësira parkimi. Në këtë kontest, thuhet se përkundër faktit se investitori i objekteve të reja të banimit ka qenë i detyruar që në hapësirën e parcelave të tyre ndërtimore të sigurojë vendparkime për banorët në hapësirën e parcelave të tyre ndërtimore, kjo nuk është bërë, për këtë arsye se banorët e rr. “Millan Zeçar” nr. 4 dhe 6, si dhe rr. “Metodia Shatorov Sharllo” kanë kërkuar që tu mundësohet që të parkojnë në parkingun publik, i cili ka një kapacitet të kufizuar prej vetëm 135 vendeve.

Thuhet se me miratimin e kundërligjshëm të vendimit në fjalë, në kundërshtim me kompetencat dhe autorizimet e NP “Parkingu i Qytetit” – Shkup, keqpërdoret termi “gravitim” dhe u mundësohet banorëve të objekteve të reja banesore që ta uzurpojnë hapësirën e parkimit që u takon banorëve të cilët e kanë përdorur paraprakisht të njëjtën. Sipas tij, në këtë mënyrë, përmes shpërdorimit klasik të pozitës dhe pozitës zyrtare, përmes arbitraritetit, punës së pandërgjegjshme në shërbim dhe uzurpimit të pushtetit, që dënohet me nenet 353, 392, 353v, 255 të Kodit Penal, është bërë diskriminim kundër banorëve të vjetër që jetojnë në Blv. “Jane Sandanski” nr.10 dhe nr.12. Kështu, sipas parashtruesit, me miratimin e vendimit të kontestuar me të cilin u mundësohet banorëve të objekteve të reja banesore shfrytëzimin e parkingut publik, është kryer proces i arbitraritetit nga Këshilli Drejtues i NP “Parkingu i Qytetit” – Shkup dhe me këtë cenohet sundimi i së drejtës si vlerë themelore e rendit kushtetues.

Parashtruesi konteston ligjshmërinë e vendimit në fjalë duke përmendur përmbajtjen e nenit 13 dhe nenit 43 paragrafit 3 pika 4 të Ligjit për ndërtim. Për sa i përket problemit nga pikëpamja e nenit 62a të këtij ligji, vihet në dukje detyra e organit kompetent që ka lëshuar lejen e ndërtimit të informojë banorët e parcelave të afërta fqinjësore, në mënyrë që ata të kontrollojnë dokumentacionin në afat prej 15 ditëve, gjë që sipas parashtruesit nuk është bërë as në lidhje me banorët dhe as me menaxhuesit e ndërtesave.

Krahas kësaj, parashtruesi duke iu referuar nenit 15 të Ligjit për ndërtimin e objekteve investive (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë Socialiste” nr.15/1990), bën një krahasim me dispozitat që ishin në fuqi në periudhën 1993/1994 lidhur me obligimin për sigurimin e hapësirave të parkimit mbi tokë për banorët e objekteve të banimit. Në të kundërt, rregullat e reja të vendosura parashikojnë hapësira parkimi nëntokësore dhe mbitokësore brenda kufijve të parcelave ndërtimore, për të cilat investuesi merr përsipër dhe obligohet t’i sigurojë ato. Sipas tij, problemi lind kur për shkak të parregullsisë së parkimin publik në fjalë, fillojnë të parkohen automjetet e banorëve dhe të objekteve të sapondërtuara të banimit.

Për sa më sipër, propozohet fillimi i procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së aktit të kontestuar dhe marrjen e vendimit për anulimin e të njëjtit.

Gjykata në seancë konstatoi se si bazë për miratimin e Vendimit për përcaktimin e nivelit të gravitimit të shfrytëzuesve të parkingut publik, garazhit në kate dhe hapësirës publike të dedikuar për parkim (zonë) nr. 02-544/7 të 20.07.2022, neni 27 i Statutit të NP “Parkingu i Qytetit” – Shkup dhe neni 3 nga Çmimorja e shërbimeve të kryera nga NP “Parkingu i Qytetit” – Shkup, me nr.02-211/4 të datës 25.02.2011.

Nga pjesa normative e Vendimit rezulton se përcaktohet niveli i gravitimit të përdoruesve të parkingjeve publike, garazheve në kate dhe hapësirave publike të destinuara për parkim (zonë) për kategorinë e shfrytëzuesve “banor” dhe “të punësuarve të një subjekti juridik” të cilët me selinë e tyre gravitojnë në drejtim të parkingut publik ose hapësirës publike të dedikuar për parkim (zonë), dhe të cilat në pajtim me Çmimoren e shërbimeve që i kryen NP Parkingu i Qytetit – Shkup i përcakton Këshilli Drejtues i Ndërmarrjes Publike me Vendim për çdo parkim publik, garazh në kate ose hapësirë afariste të dedikuar për parkim (zonë) në mënyrë individuale, që është përcaktuar në nenin 1.

Në nenin 2 paragrafi 1 të Vendimit, përcaktohet se për kategoritë e përdoruesve “banor” dhe “të punësuarve te personi juridik selia e të cilit graviton drejt parkingut publik, garazhit apo zonës publike të dedikuar për parkim (zonë)”, shërbimi i parkimit lëshohet me çmim sipas Listës së Çmimeve të shërbimeve të kryera nga NP Parkingu i Qytetit – Shkup. Sipas pikës 2 të këtij neni, përdoruesi i shërbimeve mund të fitojë të drejtën e përdorimit të shërbimit nëse me vendbanimin e tij, (në rastin kur shërbimi i jepet kategorisë së përdoruesit “banorë”), pra me selinë e tij (kur shërbimi i jepet “të punësuarit te personi juridik”) ndodhet në adresat e theksuara në këtë vendim.

Nenet 3 dhe 5 përmbajnë një paraqitje tabelore me adresat në të cilat duhet të gravitojë vendbanimi, respektivisht selia e përdoruesit, në mënyrë që të mund të përdorë shërbimin “parkim në parking publik” dhe “parkim në një zonë publike të dedikuar për parkim” ose parkim zonal. Ndërsa, në nenin 4, përcaktohet se shërbimi “parkim në garazh në kate” për garazhet në lokacionet e theksuara, mund të përdoret nga të gjitha kategoritë e përdoruesve, personat juridikë, të punësuarit e një personi juridik dhe personat fizikë, pa përjashtim. Nenet 6, 7 dhe 8 të Vendimit janë dispozita kalimtare dhe përfundimtare.

III

Sundimi i së drejtës dhe mbrojtja juridike e pronës janë vlera themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut, në pajtim me nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 dhe 6 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, dhe të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin. Të gjithë janë të obliguar të respektojnë Kushtetutën dhe ligjet, të përcaktuara në nenin 51 të Kushtetutës.

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet, në pajtim me nenin 110 paragrafi 2 të Kushtetutës.

Ligji për Qytetin e Shkupit (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.55/2004 dhe 158/2011), në nenin 10 paragrafi 1 pika 4 alineja 14, përcakton se në kompetencën e qytetit të Shkupit janë veprimtaritë komunale që përfshijnë ndërtimin, mirëmbajtjen dhe shfrytëzimin e parkingjeve publike me rëndësi për qytetin e Shkupit, të përcaktuara me plan urbanistik. Sipas nenit 13 të Ligjit, Qyteti i Shkupit mund të themelojë shërbime publike, në pajtim me ligjin, për kryerjen e punëve publike me rëndësi lokale në suaza të kompetencës së tij.

Ligji për veprimtari komunale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 95/2012, 163/2013, 42/2014, 44/2015, 147/2015, 31/2016 dhe 64/2018 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 302/2020), neni 2 përcakton se veprimtaritë komunale janë veprimtari me interes publik, dhe neni 5 pika 17) përcakton se ndërtimi dhe shfrytëzimi i hapësirës publike të parkimit dhe objekteve që ndodhen në atë hapësirë është veprimtari komunale, kryerja e të cilave është me interes publik.

Në pajtim me nenit 9 paragrafi 2 të këtij ligji, për kryerjen e punëve komunale, komunat, përkatësisht Qyteti i Shkupit, mund të themelojnë ndërmarrje publike, nëse me ligj të veçantë me të cilin rregullohen veprimtaritë e veçanta komunale nuk është paraparë ndryshe.

Ligji për ndërmarrjet publike (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 38/1996, 9/1997, 6/2002, 19/2002, 40/2003, 49/2006, 22/2007, 83/2009, 97 /2010, 6/2012, 119/2013, 41/2014, 138/2014, 25/2015, 61/2015, 39/2016, 64/2018 dhe 35/2019 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” Nr. 275/2019, 89/2022 dhe 274/2022), në nenin 1 paragrafi 1, përcakton se ndërmarrjet publike mund të themelohen me qëllim të kryerjes së veprimtarive me interes publik. Sipas paragrafit 2 të të njëjtit nen, Republika e Maqedonisë së Veriut, komunat dhe Qyteti i Shkupit mund të themelojnë ndërmarrje publike në pajtim me këtë ligj, me qëllim të kryerjes së veprimtarive me interes publik në territorin e Republikës së Maqedonisë së Veriut. Në bazë të nenit 19 paragrafi 2 pika 7 të këtij ligji, Këshilli Drejtues i ndërmarrjes publike përcakton çmimet e prodhimeve të shërbimeve.

Në rastin konkret, pretendimet në iniciativë sipas së cilës parashtruesi e konteston kompetencën e Këshillit Drejtues të NP “Parkingu i Qytetit” – Shkup për miratimin e Vendimit për përcaktimin e shkallës së gravitimit të shfrytëzuesve të parkingut publik, garazhë në kate dhe sipërfaqe publike e dedikuar për parkim (zonë) nr. 02-544/7, nga 20.07.2022, Gjykata ka vlerësuar se janë të pabazuara për arsyet e mëposhtme:

Në përputhje me dispozitat e përmendura ligjore, duke marrë parasysh përkufizimin e parkingut publik si hapësirë e rregulluar dhe e shënuar posaçërisht e dedikuar për parkimin e një lloji të caktuar automjetesh i cili mund të jetë jashtë zonave të përfshira me rrugë rajonale dhe rrugë lokale ose në vetë rrugët rajonale dhe rrugët lokale, që rezulton nga rregullimi i nenit 2 paragrafi 1 pika 22 të Ligjit për siguri në komunikacionin rrugor (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.169/2015, 226/2015, 55/2016, 11/ 2018 dhe 83/2018 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr.98/2019, 302/2020 dhe 122/2021), sipas Gjykatës, është e padiskutueshme se parkingjet publike mund të menaxhohen nga një ndërmarrje publike që i është bartur një autoritet i tillë nga njësitë e vetëqeverisjes lokale.

Qyteti i Shkupit, me qëllim të realizimit të pandërprerë të autorizimeve për veprimtari komunale – ndërtim, mirëmbajtje dhe shfrytëzim të parkingjeve publike me rëndësi për qytetin e Shkupit, themeloi Ndërmarrjen Publike për Parkingje Publike “Parkingu i qytetit” – Shkup. si ofrues i shërbimeve me interes publik me rëndësi lokale, me Vendim të Këshillit të Qytetit të Shkupit nr.09-3080/1, të datës 20.10.2003. Në pajtim me dispozitat e përcaktuara ligjore, Gjykata konsideroi se e drejta e Qytetit të Shkupit për të themeluar ndërmarrje publike për ndërtimin, mirëmbajtjen dhe shfrytëzimin e parkingjeve publike në territorin e Qytetit të Shkupit është e padiskutueshme. Kjo është në përputhje me pozitën e përcaktuar me Kushtetutë të Qytetit të Shkupit si njësi e veçantë e vetëqeverisjes lokale, në pajtim me nenin 117 paragrafi 1 të Kushtetutës.

Në nenin 27 paragrafi 1 alineja 8 të Statutit të NP “Parkingu i Qytetit” – Shkup, është përcaktuar se Këshilli Drejtues i ndërmarrjes e përcakton çmimin e shërbimeve të veprimtarisë që kryen edhe shërbime tjera.

Në Listën e çmimeve të shërbimeve të kryera nga NP Parkingu i Qytetit-Shkup nr.02-211/4 të datës 25.2.2011, janë përcaktuar çmimet e shërbimeve, duke përfshirë edhe për shërbimin “parkim në parking publik” – parking i mbyllur, hapësirë me taksë hyrëse dhe dalëse, si dhe për shërbimin “parkim në një zonë publike të dedikuar për parkim” – ku përdoret një regjim zonal i rregullimit të trafikut në pushim. Gjithashtu, përcaktohen kategoritë e përdoruesve për shërbimet e përcaktuara më parë, përkatësisht: “banori i cili me vendbanimin e tij graviton drejt parkingut publik, gjegjësisht sipërfaqes publike të dedikuar për parkim (zonë), “të punësuarit te personi juridik i cili me selinë e tij graviton drejt parkingut publik, përkatësisht zonës publike të destinuar për parkim (zonë), “person me nevoja të veçanta”, “person juridik” dhe “person fizik”, në pajtim me dispozitën e përcaktuar në nenin 2. Ndërsa në nenin 3 është përcaktuar organi i cili e definon nivelin e gravitimit të shfrytëzuesve sipas kategorive, me vendim për çdo parkim publik, gjegjësisht hapësirë publike të dedikuar për parkim, dhe ai është Këshilli Drejtues i ndërmarrjes publike.

Vendimi për përcaktimin e nivelit të gravitimit të përdoruesve të parkingut publik, garazhit në kate dhe hapësirës publike të dedikuar për parkim (zonë) nr.02-544/7, të datës 20.07.2022 është miratuar nga Këshilli Drejtues i kësaj ndërmarrje publike.

Nga pjesa normative e Vendimit rezulton se përcakton kriterin për fitimin e të drejtës së përdorimit të shërbimeve “parkim në parking publik” dhe “parkim në hapësirë publike të dedikuar për parkim” ose parkim zonal. Në këtë rast bëhet fjalë për vendbanimin e banorëve që banojnë në ndërtesa banimi që ndodhen në adresat që gravitojnë drejt një parkingu të caktuar publik, si dhe selia e personit juridik që ndodhet në adresat që gravitojnë drejt një parkingu të caktuar publik, për të punësuarit në atë subjekt juridik. Për shërbimin “Parkim në garazh me kate”, për garazhet në lokacionet e përcaktuara në Vendim, është përcaktuar se mund ti përdorin të gjitha kategoritë e përdoruesve, personat juridikë, të punësuarit te subjekti juridik dhe personat fizikë pa përjashtim.

Sipas sa më sipër, kategoritë e shfrytëzuesve të shërbimeve nën juridiksionin e kësaj ndërmarrje publike – “banori vendbanimi i të cilit graviton drejt parkingut publik, gjegjësisht zona publike e dedikuar për parkim (zonë)” dhe “të punësuarit te subjekti juridik selia e të cilit graviton kah parkingu publik, gjegjësisht hapësira publike e dedikuar për parkim (zonë)” janë përcaktuar me Listën e çmimeve të shërbimeve të kryera nga NP Parkingu i Qytetit – Shkup. Ndërsa, vendimi në fjalë synon të rregullojë vetëm shkallën e gravitimit të shfrytëzuesve të parkingjeve publike, garazheve në kate dhe hapësirave publike të dedikuara për parkim në atë mënyrë që në paraqitjen tabelare që është pjesë përbërëse e vendimit përcaktohen adresat ku duhet të jetë vendbanimi, respektivisht selia e këtyre kategorive të shfrytëzuesve.

Në këtë kuptim, në pajtim me rregullimin sipas nenit 2 paragrafi 1 të Vendimit, rezulton se për kategoritë e përdoruesve “banor” dhe “i punësuar te subjekti juridik selia e të cilit graviton drejt parkingut publik, garazhit apo zonës publike të dedikuar për parkim (zonë)”, shërbimi i parkimit lëshohet me çmim në pajtim me Listën e çmimeve të shërbimeve të kryera nga NP Parkingu i Qytetit – Shkup. Krahas kësajë, paragrafi 2 parashikon se shfrytëzuesit e përcaktuar nga neni 2 paragrafi 1 mund të fitojnë të drejtën e përdorimit të shërbimit nëse me vendbanimin e tyre, (në rastin kur shërbimi i lëshohet kategorisë shfrytëzues “banor”), respektivisht me selinë e tijë (kur shërbimi i jepet “të punësuarit te subjekti juridik”) ndodhen në adresat e theksuara në Vendim.

Sipas kësaj, nocioni “gravitim” në kontest të çështjes së rregulluar me vendimin në fjalë nënkupton se vendbanimi, në rastin kur shërbimi i parkimit i referohet kategorisë së shfrytëzuesit “banor” ose selisë, në rastin kur shërbimi i parkimit i referohet kategorisë “i punësuar te subjekti juridik” është pranë parkingut publik ose zonës publike të dedikuar për parkim (zonë), sipas adresave të shënuara në paraqitjen tabelare që është pjesë përbërëse e vendimit.

Si konkluzion nga sa u tha më lart, Gjykata konsideroi se e pa kontestueshme është kompetenca dhe autorizimi i Ndërmarrjes Publike “Parkingu i Qytetit” – Shkup për menaxhimin e parkingjeve me rëndësi për Qytetin e Shkupit dhe organizimin e mënyrës së shfrytëzimit të parkingjeve publike përmes miratimi i akteve në të cilat do t’i rregullojë këto çështje.

Rrjedhimisht, dhe nisur nga fakti se me vendimin në fjalë rregullohen çështjet që janë nga sfera e shfrytëzimit të parkingjeve publike me rëndësi për Qytetin e Shkupit, për të cilat është themeluar ndërmarrja publike konkrete, Gjykata konsideron se me miratimin e tij Këshilli Drejtues i NP “Parkingu i qytetit” – Shkup nuk i ka tejkaluar kompetencat e veta në aspektin e rregullimit të çështjeve që nuk janë në kompetencë të kësaj ndërmarrje publike. Sipas kësaj, Gjykata vlerësoi se me miratimin e vendimit në fjalë, Këhilli Drejtues ka vepruar në përputhje me Kushtetutën dhe rregullat tjera, prandaj i njëjti nuk mund të jetë problematik nga aspekti i vlerës themelore të rendit kushtetues – sundimit të së drejtës dhe parimit të sigurisë juridike si element përbërës i tij.

Edhe pre parashtruesi i referohet edhe shkeljes së nenit 8 paragrafi 1 alineja 6 të Kushtetutës, sipas të cilit normë kushtetuese, mbrojtja juridike e pronës përcaktohet si vlerë themelore e rendit kushtetues të shtetit, iniciativa nuk i përmban shkaqet e arsyetuara qartë për mospajtim të aktit të kontestuar me normën kushtetuese të përmendur.

Dispozitat e Ligjit për ndërtim (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.30/2009, 124/2010, 18/2011, 36/2011, 54/2011, 13/2012, 144/2012, 25/2013, 79/2013, 137/2013, 163/2013, 27/2014, 28/2014, 42/2014, 115/2014, 149/2014, 187/2014, 44/2015, 129/2015, 129/2015, 217/2015, 226/2015, 30/2016, 31/2016, 39/2016, 71/2016, 132/2016, 35/2018, 64/2018 dhe 168/2018 dhe „Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.244/2019, 18/2020, 279/2020 dhe 227/2022), të cilave u referohet parashtruesi me qëllim të problematizimit të ligjshmërinë e vendimit në fjalë nuk rregullojnë çështje që mund të jenë në korelacion me të njëjtin nga aspekti i pjesës normative të tij, pra objekt rregullimi. Me të njëjtat (neni 13, neni 43 paragrafi 3 pika 4 dhe neni 62a) rregullohen çështjet lidhur me atë se kush është investitor në kuptim të dispozitave të Ligjit për ndërtim, çfarë paraqet dokumentaci i projektit dhe si mund të jetë projekti sipas dedikimit, si dhe çështjet që kanë të bëjnë me procedurën e dhënies së lejes për ndërtim dhe obligimet e organit kompetent që e ka miratuar lejen e ndërtimit.

Nisur nga sa më sipër, duke shqyrtuar iniciativën brenda kufijve të pretendimeve të përfshira në të dhe duke marrë parasysh pabazueshmërinë e tyre, Gjykata vlerësoi se nuk mund shtrohet çështja për kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë e Vendimit për përcaktimin e nivelit të gravitimit të shfrytëzuesve të vend parkimit publik, garazhës në kate dhe hapesirës publike të dedikuar per parkim (zonë) nr.02-544/7 të datës 20.07.2022.

Në bazë të lartëpërmendurës, Gjykata me shumicë votash vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut
Dobrilla Kacarska