У.бр.31/2023-1 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.31/2023
Скопје, 27.09.2023 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 и член 112 од Уставот на Република Северна Македонија, член 70 став 1 алинеја 1 и член 73 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” број 70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 27 септември 2023 година, донесе

О Д Л У К А

1. СЕ ПОНИШТУВААТ:

-членовите 99, 100, 101 и 102 од Статутот на Општина Кисела Вода („Службен гласник на Град Скопје” број 8/2005 и „Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 13/2006, 15/2014 и 7/2019);

-Автентичното толкување на општи и посебни одредби на донесени урбанистички планови и урбанистичко-планска документација, дадено од Советот на Општина Кисела Вода на деветтата пленарна седница одржана на 26.04.2022 година, број 09-3617/9 од 26.04.2022 година, објавено на 27.05.2022 година во „Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 6/2022 и

-Решението на градоначалникот на Општина Кисела Вода, број 08-5203/7 од 27.05.2022 година за објава на Автентично толкување по барање број 09-2711/1 од 17.03.2022 година од група граѓани во врска со максималниот број на станбени единици кои може да се изградат во Општина Кисела Вода каде постои намена А1 домување.

2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање на извршувањето на поединечните акти или дејствија што се преземени врз основа на одредбите од Статутот и актите, означени во точката 1 од оваа одлука.

3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија”.

Образложение

Уставниот суд на Република Северна Македонија, по повод поднесената иницијатива од Николчо Атанасовски, адвокат од Делчево, со која се оспорува Автентичното толкување на општи и посебни одредби на донесени урбанистички планови и урбанистичко-планска документација, дадено од Советот на Општина Кисела Вода и Решението од градоначалникот на Општината за неговото објавување во службеното гласило на Општината, како и по сопствена иницијатива во однос на одредбите од Статутот на Општината наведени во точка 1 од Одлуката, со Решението У.бр.31/2023, од 5 јули 2023 година, поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на одредбите од Статутот и актите, означени во точката 1 од Одлуката, затоа што пред Судот со основ се постави прашањето за нивната согласност со Уставот и законите.

На седницата Судот утврди дека Советот на Општина Кисела Вода, врз основа на член 36 став 1 точка 1. од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” број 5/2002) и член 110 од Статутот на Општина Кисела Вода („Службен гласник на Општина Кисела вода” број 1/2020) на деветтата пленарна седница одржана на 26 април 2022 година, дал автентично толкување на општи и посебни одредби на донесени урбанистички планови и урбанистичко-планска документација, во кое се наведува дека не е јасно утврден максималниот број на станбени единици со намена А1-домување во станбени куќи, по што Советот на Општината дава автентично толкување дека „Општите и посебните одредби на плановите и планската документација од точка 1 до точка 39, треба да се толкуваат така што максималниот број на станбени единици со намена А1-домување во станбени куќи е 4 (четири), а градоначалникот на Општината донел Решение за објавување на автентичното толкување, и истото е објавено во „Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 6/2022.

Судот утврди дека при давањето на автентичното толкување Советот на Општина Кисела Вода се повикал на член 110 од пречистениот текст на Статутот на Општина Кисела Вода („Службен гласник на Општина Кисела вода” број 1/2020), а пречистениот текст на Статутот ги опфаќа Статутот на Општина Кисела Вода („Службен гласник на Град Скопје” број 8/2005), Одлука за измени и дополнувања на Статутот на Општина Кисела Вода („Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 13/2006), Одлука за измена и дополнување на Статутот на Општина Кисела Вода („Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 15/2014), Одлука за измена и дополнување на Статутот на Општина Кисела Вода („Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 7/2019) и уште една Одлука за измена и дополнување на Статутот на Општина Кисела Вода во истиот „Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 7/2019.

Судот, исто така, утврди дека Статутот на Општина Кисела Вода („Службен гласник на Град Скопје” број 8/2005 и „Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 13/2006, 15/2014 и 7/2019) содржи дел со наслов „Автентично толкување на општи акти” во кој се уредени членовите 99, 100 101 и 102, чиишто содржини, но со нумерација како членови 107, 108, 109 и 110, се уредени и во пречистениот текст на Статутот на Општина Кисела Вода („Службен гласник на Општина Кисела Вода”, број 1/2020).

III

Според член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија, владеењето на правото е темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Согласно член 51 од Уставот, во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Според член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Советот на Општина Кисела Вода, повикувајќи се на член 36 став 1 точка 1. од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” број 5/2002) и член 110 од пречистениот текст на Статутот на Општина Кисела Вода („Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 1/2020), којшто е член 102 од Статутот на Општина Кисела Вода („Службен гласник на Град Скопје” број 8/2005 и „Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 13/2006, 15/2014 и 7/2019), дал автентично толкување на општи и посебни одредби на донесени урбанистички планови и урбанистичко-планска документација.

Во оспореното автентично толкување стои дека во општите и посебните одредби на детални урбанистички планови и урбанистичко плански документации (наброени во оспорениот акт), не е јасно утврден максималниот број на станбени единици со намена А1-домување во станбени куќи, по што Советот на Општината го изнесува автентичното толкување, наведувајќи „Општите и посебните одредби на плановите и планската документација од точка 1 до точка 39 треба да се толкуваат така што максималниот број на станбени единици со намена А1-домување во станбени куќи е 4 (четири)”. Оспорениот акт уредува објавување на автентичното толкување во „Службен гласник на Општина Кисела Вода”.

Градоначалникот на Општината донел Решение за објавување на автентичното толкување, и истото е објавено во „Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 6/2022.

Во конкретниот случај, Судот утврди дека Законот за локалната самоуправа воопшто не содржи одредби согласно кои совет на општина може да дава автентично толкување на прописите коишто ги донесува. Член 36 став 1 точка 1. од Законот за локалната самоуправа на кој се повикал Советот на Општина Кисела Вода во врска со автентичното толкување коешто го дава, уредува дека во надлежност на советот е да го донесува статутот на општината и други прописи, меѓутоа под други прописи се подразбираат прописите утврдени со закон, а како што уредува член 62 став 1 (прописи на советот) од наведениот закон, според кој, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон, што значи дека Советот може да донесува и други прописи покрај наведените, но и тие треба да бидат утврдени со закон.

Понатаму, Судот утврди дека Советот на Општина Кисела Вода давајќи го автентичното толкување, се повикува и на член 110 од пречистениот текст на Статутот на Општина Кисела Вода објавен во „Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 1/2020.

Од увидот во пречистениот текст на Статутот, Судот констатира дека во истиот е нормиран дел „автентично толкување на општи акти” во кој се содржани членовите 107, 108, 109 и 110.

Судот, констатира дека содржините на погоре наведените членови од пречистениот текст на Статутот, во основниот текст на Статутот на Општината со неговите измени и дополнувања („Службен гласник на Град Скопје” број 8/2005 и „Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 13/2006, 15/2014 и 7/2019), се со нумерација член 99, член 100, член 101 и член 102, од што Судот констатира дека предмет на уредување со Статутот на Општина Кисела Вода, е и автентично толкување на општи акти.

Законот за локалната самоуправа, во член 7 став 1 пропишува дека општината го уредува вршењето на своите надлежности со статутот и други прописи, а во став 2 на наведениот член, Законот поблиску ги утврдува прашањата од надлежност на општината коишто можат да бидат уредени со статут на општината и тоа: организацијата и работењето на органите на општината, организацијата и работењето на комисиите на советот; вршењето на работите од член 20 на овој закон; начинот на информирање на граѓаните; случаите на исклучување на јавноста од седниците на советот; начинот и постапката за доставување претставки и предлози за работата на органите на општината и постапување по нив; начинот на организирање јавни трибини, спроведување анкети и прибирање предлози од граѓаните; начинот на извршување на обврските од областа на одбраната во воена состојба, како и други прашања од значење за локалната самоуправа.

Видно од погоре цитираната законска одредба е дека институтот автентично толкување на општи акти не е предмет на уредување со статут.

Според тоа, во ситуација кога Законот за локалната самоуправа, не содржи одредби од кои произлегува надлежност на совет на општина да дава автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту Законот дава овластување на општините да можат, во своите прописи (статут или деловник) да предвидат автентично толкување на општи акти, произлегува дека одредбите во Статутот на Општина Кисела Вода, се пропишани без законски основ, следствено и даденото автентично толкување коешто се темели на тие статутарни одредби, е дадено без правен основ, што е доволен основ за неговата незаконитост поради што Судот не навлезе во понатамошна правна анализа на даденото автентичното толкување од формален и материјален аспект vis a vis правниот институт автентично толкување.

Од наведените причини, Судот оцени дека пропишаните членови 99, 100, 101 и 102 во Статутот на Општина Кисела Вода („Службен гласник на Град Скопје” број 8/2005 и „Службен гласник на Општина Кисела Вода” број 13/2006, 15/2014 и 7/2019), како и даденото автентично толкување засновано на наведените статутарни одредби, се незаконити, а со тоа и спротивни на темелната вредност на уставниот поредок – начелото на владеење на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, согласно кое во правниот поредок треба да егзистираат правно усогласени прописи со Уставот и со законите.

Во однос на Решението од градоначалникот на Општината за објава на автентичното толкување, оспорено со иницијативата, Судот имаше предвид дека тоа по својот карактер претставува едностран процесен и темпорален акт, чие правно дејство се реализирало со конкретното регулирање на правната ситуација, а тоа е објавување на автентичното толкување, со што е исцрпен во примената, а како таков, ги нема карактеристиките на акт подобен за уставно-судска оцена, меѓутоа, Судот одлучи и овој акт да ја следи правната судбина на автентичното толкување бидејќи е во директна врска и последица на истото.

Судот ги имаше предвид наводите изнесени во одговорот на Советот на Општина Кисела Вода, даден по повод Решението за поведување постапка, односно дека општините имаат надлежност да даваат автентично толкување, бидејќи член 8 став 2 од Уставот уредува дека во Република Северна Македонија слободно е сè што со Уставот и закон не е забрането, меѓутоа треба да се има предвид дека отсуството на изречна забрана, не подразбира излегување надвор од Уставот и законите, на што упатува и член 51 од Уставот според кој во Република Северна Македонија, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и дека секој е должен да ги почитува Уставот и законите, што е суштина на уставното начело на владеењето на правото како темелна вредност на уставниот поредок и правната сигурност на граѓаните како негов составен дел.

Судот, исто така, ги зеде предвид наводите од одговорот дека на таква надлежност (давање автентично толкување) упатува и Европската повелба за локална самоуправа бидејќи член 4 точка 2. од наведената повелба уредува дека „Локалните власти, во границите предвидени со закон, ќе имаат целосна дискреција, да ги спроведуваат своите иницијативи во однос на било која работа, којашто не е надвор од делокругот на нивната надлежност или којашто не е доверена на друга власт”, но, Судот истите не ги прифати, бидејќи неспорно во Законот за локалната самоуправа не се предвидува правниот институт автентично толкување, ниту постои овластување за општините тоа да го уредат во своите прописи, како деловникот или статутот, на што нагласува и член 4 точка 2. од Повелбата дека локалните власти своите иницијативи ги спроведуваат во границите предвидени со закон. Воедно, член 4 точка 1. од Повелбата, јасно уредува дека „Основните овластувања и одговорности на локалните власти ќе се предвидат со устав или закон, и дека оваа одредба не спречува да се доверуваат овластувања и одговорности на локалните власти за определени цели, но во согласност со закон”.

Судот, при одлучувањето за поништување на одредбите од Статутот и актите, наведени во диспозитивот на Одлуката, согласно член 73 од Деловникот на Судот, ги зеде предвид сите околности од значење за заштита на уставноста и законитоста, односно фактот што во правниот поредок не може да опстојуваат прописи или нивни одредби за кои не постои законски основ, а особено што односите што се воспоставени врз основа на такви акти или нивни одредби, навлегуваат во правната сигурност на граѓаните како составен дел на принципот на владеење на правото, како темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Имено, поради ретроактивната примена на автентичното толкување, суштинско правило е дека со автентичното толкување не смее да се излезе надвор од границите на веќе утврдената содржина на нормата којашто се толкува и што е објективна цел на прописот и причините за неговото донесување, па на тој начин во пракса да се користи како метод за измена на прописот, сè со цел да се задоволат поединечни интереси или влијание врз исходот на конкретни постапки кои се водат пред надлежните органи.

Оттука, станува збор за сериозно прашање, коешто мора да биде предвидено во закон за да можат органите на локалната власт да го употребуваат, а како што тоа е уредено за законодавецот како орган на државната власт и тоа изречно во Уставот со член 68 став 1 алинеја 2, согласно кој Собранието донесува закони и дава автентично толкување на законите, а постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” 91/2008, 119/2010 и 23/2013). Во случајов законска подлога за овој институт нема за органите на локалната власт, па оттука, не може во деловник или статут изворно да се уредува овој институт и процедура за истиот.

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.

Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.31/2023
Shkup, 27.09.2023

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Dobrilla Kacarska, kryetare e Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 dhe 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe neneve 70 paragrafi 1 alineja 1 dhe nenit 73 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 27.09.2023, miratoi

V E N D I M

1. SHFUQIZOHEN:

– nenet 99, 100, 101 dhe 102 të Statutit të Komunës së Kisella Vodës (“Fletorja Zyrtare e Qytetit të Shkupit” numër 8/2005 dhe „Fletorja Zyrtare e Komunës së Kisella Vodës” numër 13/2006, 15/2014 dhe 7/2019);

– Interpretimi autentik i dispozitave të përgjithshme dhe të veçanta të planeve të miratuara urbanistike dhe dokumentacionit urbanistiko-planor, të dhënë nga Këshilli i Komunës së Kisella Vodës në seancën e nëntë plenare të mbajtur më 26.04.2022, numër 09-3617/9 nga 26.04.2022, të publikuar më 27.05.2022 në “Fletoren Zyrtare të Komunës së Kisella Vodës” numër 6/2022 dhe

– Aktvendimin e kryetarit të Komunës së Kisella Vodës, numër 08-5203/7 nga 27.05.2022 për publikimin e Interpretimit autentik me kërkesë numër 09-2711/1 nga 17.03.2022 nga një grup qytetarësh lidhur me numrin maksimal të njësive banesore të cilat mund të ndërtohen në Komunën e Kisella Vodës me dedikimin banim A1.
2. SHFUQIZOHET Aktvendimi për ndalimin e zbatimit të akteve individuale apo veprimeve që janë ndërmarrë në bazë të dispozitave të Statutit dhe akteve, të shënuara në pikën 1 të këtij vendimi.

3. Ky vendim do të botohet në „Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Arsyetim

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, me rastin e iniciativës së paraqitur nga Nikollço Atanasovski, avokat nga Dellçeva, me të cilën e kundërshton interpretimin autentik të dispozitave të përgjithshme dhe të veçanta të planeve urbanistike dhe dokumentacionit urbanistiko-planor të miratuar, të dhënë nga Këshilli i Komunës së Kisella Vodës dhe Aktvendimin e kryetarit të Komunës për botimin e tij në Fletoren Zyrtare të Komunës, si dhe me iniciativë të tij në lidhje me dispozitat e Statutit të Komunës, të potencuara në pikën 1 të këtij Vendimi, me Aktvendimin U.nr.31/2023, të datës 5 korrik 2023, ka iniciuar procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së dispozitave të Statutit dhe akteve, të përcaktuara në pikën 1 të Vendimit, për shkak se përpara Gjykatës në mënyrë të bazuar u ngrit çështja e harmonizimit të tyre me Kushtetutën dhe ligjet.

Gjykata në seancë konstatoi se Këshilli i Komunës së Kisella Vodës, në bazë të nenit 36 paragrafi 1 pika 1 e Ligjit për Vetëqeverisje lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 5/2002) dhe nenit 110 të Statutit të Komunës së Kisella Vodës (“Fletorja Zyrtare e Komunës Kisella Vodë” numër 1/2020) në seancën e nëntë plenare të mbajtur më 26 prill 2022, ka dhënë një interpretim autentik të dispozitave të përgjithshme dhe të veçanta të miratuara të planeve urbanistike dhe dokumentacionit urbanistiko-planor, në të cilin thuhet se nuk është përcaktuar qartë numri maksimal i njësive të banimit me qëllim A1-banim në shtëpi banimi, pas së cilës Këshilli i Komunës jep një interpretim autentik se “Dispozitat e përgjithshme dhe të veçanta të planeve dhe dokumentacioni planor nga pika 1 deri në pikën 39 duhet të interpretohen në atë mënyrë që numri maksimal i njësive të banimit me dedikimin A1-banim në shtëpi banimi të jetë 4 (katër), ndërsa Kryetari i Komunës ka marrë Aktvendim për publikimin e interpretimit autentik dhe i njëjti është botuar në “Fletoren Zyrtare të Komunës Kisella Vodë” numër 6/2022.

Gjykata ka konstatuar se në dhënien e interpretimit autentik Këshilli i Komunës së Kisella Vodës i është referuar nenit 110 të tekstit të konsoliduar të Statutit të Komunës së Kisella Vodës (“Fletorja Zyrtare e Komunës Kisella Vodë” numër 1/2020), dhe teksti i konsoliduar i Statutit përfshin Statutin e Komunës së Kisella Vodës (“Fletorja Zyrtare e Qytetit të Shkupit” numër 8/2005), Vendimin për ndryshime dhe plotësime në Statutin e Komunës së Kisella Vodës (“Fletorja Zyrtare e Komunës së Kisella Vodës” numër 13/2006), Vendimin për ndryshime dhe plotësime në Statutin e Komunës së Kisella Vodës (“Fletorja Zyrtare e Komunës së Kisella Vodës” numër 15/2014), Vendimin për ndryshimin dhe plotësimin e Statutit të Komunës së Kisella Vodës (“Fletorja Zyrtare e Komunës së Kisella Vodës” numër 7/2019) dhe një Vendim tjetër për ndryshimin dhe plotësimin e Statutit të Komunës së Kisella Vodës në të njëjtin “Fletorja Zyrtare e Komunës” së Kisella Vodës” numër 7/2019.

Gjykata, gjithashtu, përcaktoi se Statuti i Komunës së Kisella Vodës (“Fletorja Zyrtare e Qytetit të Shkupit” numër 8/2005 dhe “Fletorja Zyrtare e Komunës së Kisella Vodës” numër 13/2006, 15/2014 dhe 7/2019) e përmban një pjesë me titull “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme” në të cilin janë rregulluar nenet 99, 100, 101 dhe 102, përmbajtjet e së cilave, por me numërim si nene 107, 108, 109 dhe 110, janë rregulluar edhe në tekstin e konsoliduar të Statutit të Komunës së Kisella Vodës (“Fletorja Zyrtare e Komunës së Kisella Vodës”, numër 1/2020).

III

Sipas nenit 8 paragrafi 1 alineja 3 e Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, sundimi i së drejtës është vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Sipas nenit 51 të Kushtetutës, në Republikën e Maqedonisë së Veriut ligjet medoemos duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, dhe të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe me ligjin, dhe secili është i obliguar ta respektojë Kushtetutën dhe ligjet.

Sipas nenit 110 paragrafi 2 i Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Këshilli i Komunës së Kisella Vodës, duke iu referuar nenit 36 paragrafi 1 pika 1 e Ligjit për Vetëqeverisje lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 5/2002) dhe nenit 110 të tekstit të konsoliduar të Statutit të Komunës së Kisella Vodës (“Fletorja Zyrtare e Komunës së Kisella Vodës” numër 1/2020), që është neni 102 i Statutit të Komunës së Kisella Vodës (“Fletorja Zyrtare e Qytetit të Shkupit” numër 8/2005 dhe “Gazeta Zyrtare e Komunës së Kisella Vodës” numër 13/2006, 15/2014 dhe 7/2019), ka dhënë një interpretim autentik të dispozitave të përgjithshme dhe të veçanta të planeve urbanistike të miratuara dhe dokumentacionit urbanistiko-planor.

Në interpretimin autentik të kontestuar thuhet se në dispozitat e përgjithshme dhe të veçanta të planeve të detajuara urbanistike dhe dokumenteve urbanistiko-planore (të shënuara në aktin kontestues), nuk është përcaktuar qartë numri maksimal i njësive të banimit me qëllim A1-banim në shtëpi banimi pas së cilës Këshilli i Komunës e paraqet interpretimin autentik duke thënë se “Dispozitat e përgjithshme dhe të veçanta të planeve dhe dokumentacionit planor nga pika 1 deri në pikën 39 duhet të interpretohen në mënyrë që numri maksimal i njësive të banimit me qëllim A1-banim në shtëpi banimi të jetë 4 (katër)”. Me aktin e kontestuar rregullohet botimi i interpretimit autentik në “Fletoren Zyrtare të Komunës së Kisella Vodës”.

Kryetari i Komunës ka miratuar Aktvendim për publikimin e interpretimit autentik dhe i njëjti është publikuar në “Fletoren Zyrtare të Komunës së Kisella Vodës” numër 6/2022.

Në rastin konkret, Gjykata konstatoi se Ligji për Vetëqeverisjen lokale nuk përmban dispozita sipas të cilave një këshill komunal mund të japë interpretim autentik të rregulloreve që i miraton. Neni 36 paragrafi 1 pika 1 e Ligjit për Vetëqeverisjen lokale, të cilit i është referuar Këshilli i Komunës së Kisella Vodës në lidhje me interpretimin autentik që e jep, rregullon se është në kompetencë të këshillit ta miratojë statutin e komunës dhe rregulloret e tjera, por me rregullore të tjera nënkuptohen dispozitat e përcaktuara me ligj dhe siç përcaktohet në nenin 62 paragrafi 1 (rregullorja e këshillit) të këtij ligji, sipas të cilit, në kryerjen e detyrave nga kompetenca e tij, këshilli miraton rregullore, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregulloret e tjera të përcaktuara me ligj, që do të thotë se Këshilli mund të miratojë edhe rregullore të tjera përveç atyre të shënuara, por edhe ato duhet të përcaktohen edhe me ligj.

Më tej, Gjykata ka konstatuar se Këshilli i Komunës Kisella Vodë, duke dhënë interpretimin autentik, i referohet nenit 110 të tekstit të konsoliduar të Statutit të Komunës së Kisella Vodës, të botuar në “Fletoren Zyrtare të Komunës Kisella Vodë” numër 1/2020.

Nga këqyrja e tekstit të konsoliduar të Statutit, Gjykata konstaton se në të është standardizuar pjesa “interpretim autentik i akteve të përgjithshme” që i përmban nenet 107, 108, 109 dhe 110.

Gjykata konstaton se përmbajtja e neneve të lartpërmendura nga teksti i konsoliduar i Statutit, në tekstin bazë të Statutit të Komunës me ndryshimet dhe plotësimet e tij (“Fletorja Zyrtare e Qytetit të Shkupit” numër 8/2005 dhe “Fletorja Zyrtare e Komunës së Kisella Vodës” numër 13/2006, 15/2014 dhe 7/2019), me numra neni 99, neni 100, neni 101 dhe neni 102, nga të cilat Gjykata konstaton se objekt rregullimi me Statutin e Komunës së Kisella Vodës, është edhe interpretimi autentik i akteve të përgjithshme.

Ligji për Vetëqeverisjen lokale, në nenin 7, paragrafi 1, parasheh se komuna e rregullon ushtrimin e kompetencave të saj me statut dhe rregullore të tjera, ndërsa në paragrafin 2 të këtij neni, Ligji përcakton më hollësisht çështjet nga kompetenca e komunës që mund të rregullohet me statut të komunës edhe atë: organizimin dhe funksionimin e organeve të komunës, organizimin dhe funksionimin e komisioneve të këshillit; kryerjen e detyrave nga neni 20 i këtij ligji; mënyrën e informimit të qytetarëve; rastet e përjashtimit të publikut nga seancat e këshillit; mënyrën dhe procedurën e paraqitjes së parashtresave dhe propozimeve për punën e organeve komunale dhe veprimin mbi to; mënyrën e organizimit të tribunave publike, zbatimin e anketave dhe mbledhjes së propozimeve nga qytetarët; mënyrën e kryerjes së detyrimeve në fushën e mbrojtjes në gjendje lufte, si dhe çështje të tjera me rëndësi për Vetëqeverisjen lokale.

Nga dispozita ligjore e cituar del se instituti i interpretimit autentik të akteve të përgjithshme nuk është objekt rregullimi me statut.

Rrjedhimisht, në një situatë kur Ligji për Vetëqeverisjen lokale nuk përmban dispozita nga të cilat rrjedh kompetenca e këshillit të një komune për të dhënë një interpretim autentik të rregullave që i miraton dhe as Ligji nuk u jep komunave autorizim që të mund, në rregulloret e tyre (statutin apo rregulloren e punës) të parashikojnë interpretim autentik të akteve të përgjithshme, rezulton se dispozitat në Statutin e Komunës së Kisella Vodës janë të rregulluara pa bazë ligjore, rrjedhimisht interpretimi autentik i dhënë, i cili bazohet në ato dispozita statutore, është dhënë pa bazë ligjore, që është bazë e mjaftueshme për paligjshmërinë e tij për shkak se Gjykata nuk ka hyrë në analizë të mëtejshme juridike të interpretimit autentik të dhënë nga aspekti formal dhe material përkundrejt institutit juridik interpretimi autentik.

Për arsyet e cekura, Gjykata konsideroi se nenet 99, 100, 101 dhe 102 të përcaktuara në Statutin e Komunës së Kisella Vodës (“Fletorja Zyrtare e Qytetit të Shkupit” numër 8/2005 dhe “Fletorja Zyrtare e Komunës së Kisella Vodës” me numër 13/2006, 15/2014 dhe 7/2019), si dhe interpretimi autentik i dhënë në bazë të dispozitave të përcaktuara statutore, janë të paligjshme dhe rrjedhimisht në kundërshtim me vlerën themelore të rendit kushtetues – parimin e sundimit të ligjit nga neni 8 paragrafi 1 alineja 3 e Kushtetutës, sipas të cilit në rendin juridik duhet të ekzistojnë rregulla juridikisht të harmonizuara me Kushtetutën dhe ligjet.

Në lidhje me Aktvendimin e kryetarit të Komunës për publikimin e interpretimit autentik, të kundërshtuar me iniciativë, Gjykata ka pasur parasysh se për nga natyra e tij përfaqëson një akt të njëanshëm procedural dhe kohor, efekti juridik i të cilit është realizuar nga rregullimi specifik i situatës juridike, që është publikimi i interpretimit autentik, i cili është ezauruar në zbatimin e tij dhe si i tillë, nuk i ka karakteristikat e një akti të përshtatshëm për vlerësim kushtetueso-gjyqësor, megjithatë Gjykata vendosi që edhe ky akt duhet të ndjekë fatin juridik të interpretimit autentik sepse është në një marrëdhënie të drejtpërdrejtë dhe pasojë e të njëjtit.

Gjykata i ka marrë parasysh pretendimet e paraqitura në përgjigjen e Këshillit të Komunës së Kisella Vodës, dhënë me rastin e Aktvendimit për fillimin e procedurës, përkatësisht se komunat kanë kompetencë të japin interpretim autentik, sepse neni 8 paragrafi 2 i Kushtetutës përcakton se në Republikën e Maqedonisë së Veriut çdo gjë që nuk është e ndaluar me Kushtetutë dhe ligj është e lirë, por duhet pasur parasysh se mungesa e një ndalese të shprehur nuk nënkupton daljen jashtë Kushtetutës dhe ligjeve, për të cilat referohet neni 51 i Kushtetutës, sipas të cilit në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në pajtim me Kushtetutën, dhe të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutë dhe me ligjin dhe se secili është i obliguar që ta respektojë Kushtetutën dhe ligjet, që është thelbi i parimit kushtetues të sundimit të së drejtës si vlerë themelore e rendit kushtetues dhe sigurisë juridike të qytetarëve si pjesë përbërëse e tij.

Gjykata i ka marrë parasysh edhe pretendimet nga përgjigja se kësaj kompetence (dhënies së interpretimit autentik) i referohet edhe Karta Evropiane për Vetëqeverisjen lokale pasi neni 4 pika 2 e statutit në fjalë përcakton se “Autoritetet lokale, brenda kufijve të parashikuara me ligj, do të kenë diskrecion të plotë, për t’i zbatuar iniciativat e tyre në lidhje me çdo çështje, që nuk është jashtë kompetencës së tyre ose që nuk i është besuar një autoriteti tjetër”, por Gjykata nuk i pranoi, sepse padiskutim Ligji për Vetëqeverisjen lokale nuk ofron një interpretim autentik nga instituti juridik dhe as nuk ka ndonjë autoritet që komunat ta rregullojnë atë në rregullat e tyre, siç është rregullorja apo statuti, gjë që theksohet në nenin 4 pika 2 e Kartës që autoritetet vendore të zbatojnë nismat e tyre brenda kufijve të parashikuar në ligj.

Në të njëjtën kohë, neni 4, pika 1 e Kartës, thotë qartë se “Autorizimet dhe përgjegjësitë bazë të autoriteteve vendore do të parashikohen me kushtetutë ose ligji dhe se kjo dispozitë nuk pengon besimin e autorizimeve dhe përgjegjësive te autoritetet lokale për qëllime të caktuara, por në përputhje me ligjin”.

Gjykata, gjatë vendimmarrjes për shfuqizimin e dispozitave të Statutit dhe akteve, të përcaktuara në dispozitivin e Vendimit, në përputhje me nenin 73 të Rregullores së Gjykatës, i ka marrë parasysh të gjitha rrethanat me rëndësi për mbrojtjen e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërinë, gjegjësisht faktin se në rendin juridik nuk mund të ekzistojnë rregulla apo dispozita të tyre për të cilat nuk ka bazë juridike, e sidomos që marrëdhëniet e krijuara në bazë të akteve të tilla apo dispozitave të tyre, hyjnë në sigurinë juridike të qytetarëve si pjesë përbërëse e parimit të sundimit të së drejtës, si vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Përkatësisht, për shkak të zbatimit retroaktiv të interpretimit autentik, rregulli thelbësor është se me interpretimin autentik nuk guxon të dalim jashtë kufijve të përmbajtjes tashmë të përcaktuar të normës që interpretohet dhe cili është qëllimi objektiv i rregullit dhe arsyet e miratimit të tij, gjegjësisht në praktikë, të përdoren si metodë për ndryshimin e rregullit, të gjitha për të kënaqur interesat individuale ose për të ndikuar në rezultatin e procedurave specifike që zhvillohen para organeve kompetente.

Si rrjedhojë, bëhet fjalë për një çështje serioze, e cila duhet të parashikohet në ligj në mënyrë që organet e qeverisjes lokale ta përdorin atë, siç është rregulluar për ligjvënësin si organ i qeverisjes shtetërore edhe atë shprehimisht në Kushtetutë me nenin 68 paragrafin 1 alineja 2, sipas të cilit Kuvendi miraton ligje dhe jep interpretim autentik të ligjeve, ndërsa procedura për interpretimin autentik të ligjeve është e rregulluar me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” 91/2008, 119/2010 dhe 23/2013). Në këtë rast, ky institut nuk ka bazë ligjore për organet e qeverisjes lokale, prandaj nuk është e mundur të rregullohet ky institut dhe procedura për të në rregullore apo statut.

Në bazë të lartpërmendurës, Gjykata vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e botimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska