У.бр.26/2024-1 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.26/2024
Скопје,09.05.2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на членовите 110 и 112 од Уставот на Република Северна Македонија и член 70 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 9 мај 2024 година, донесе

О Д Л У К А

1. СЕ УКИНУВА насловот на поглавјето 9 „Автентично толкување на општи акти” и членовите 106, 107, 108 и 109 од Деловникот на Општина Македонска Каменица („Службен гласник на Општина Македонска Каменица“ бр.9/2006 и 38/2020).

2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање на извршувањето на поединечните акти и дејствија што се преземени врз основа на насловот на поглавјето 9 „Автентично толкување на општи акти” и членовите 106, 107, 108 и 109 од Деловникот на Општина Македонска Каменица („Службен гласник на Општина Македонска Каменица“ бр.9/2006 и 38/2020).

3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

Образложение

Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, по сопствена иницијатива со Решението У.бр.26/2024 од 21 февруари 2024 година поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на деловите и одредбите од Деловникот на Македонска Каменица, означени во точката 1 од оваа одлука.

На седницата Судот утврди дека поглавјето 9 од Деловникот е со наслов „Автентично толкување на општи акти“.

Според член 106 од Деловникот, барање за автентично толкување на општ акт можат да поднесат членовите на Советот, 10% од избирачите во општината, јавно претпријатие кое извршува дејност на подрачјето на општината и управни органи и установи кога потребата од автентично толкување настанала во врска со примената на актите во нивното работење.

Во член 107 од Деловникот е определено дека барањето за давање на автентично толкување на општиот акт се поднесува до претседателот на Советот кој веднаш барањето го доставува до претседателот на Статутарно-правната комисија.

Статутарно-правната комисија по барањето за автентично токлување има право да побара мислење од работните тела на Советот и општинската администрација, согласно со член 108 од истиот акт.

Ако Статутарно-правната комисија оцени дека барањето за давање на автентично толкување е оправдано ќе изготви предлог на автентично толкување и ќе го достави до Советот на Општината, а доколку оцени дека барањето за давање на автентично толкување не е оправдано, Статутарно-правната комисија за тоа ќе поднесе извештај до Советот кој одлучува по барање и поднесениот извештај според член 109 од Деловникот.

III

Владеењето на правото е е една од темелните вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија, согласно член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот.

Во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, согласно член 51 од Уставот.

Според член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Во член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд е определено дека Судот може и сам да поведе постапка за оценување на уставност на закон, односно уставност и законитост на пропис или друг општ акт.

Во конкретниот случај, врз основа на член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” бр.05/2002) и член 21 став 1 од Статутот на Општина Македонска Каменица („Службен гласник на Општина Македонска Каменица” бр.4/2005), Советот на Општина Македонска Каменица со одредбите од Деловникот содржани во поглавјето 9 „Автентично толкување на општи акти” и членовите 106, 107, 108 и 109 од Деловникот на Општината ја разработува постапката и надлежноста за давање автентично толкување на општ акт кога има потреба од толкување во врска со примената на актот.

Согласно со уставните одредби автентично толкување на законите дава законодавецот како орган на законодавната власт, односно Собранието согласно член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот ги донесува законите и дава автентично толкување на законите. Постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” 91/2008, 119/2010 и 23/2013).

Според правната теорија, автентично толкување на законите значи утврдување на содржината и на вистинската смисла на веќе донесен закон, кој во примената покажува нејасност, двосмисленост или содржи празнини. Автентичното толкување е составен дел на објавениот закон.

Во конкретниот случај, автентично толкување дава Советот на Општина Македонска Каменица, како орган на локалната власт.

Според член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа, советот на општината го донесува статутот на општината и други прописи, а согласно член 62 став 1 од истиот закон, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон.

Во член 21 став 1 од Статутот на Општина Македонска Каменица е предвидено дека Советот, меѓу другото, донесува Деловник.

Оттаму, цитираните одредби од Законот за локалната самоуправа и Статутот на Општината кои се означени во Деловникот како основ за негово донесување неспорно содржат овластување за донесување Деловник на Општината, но ниту овие одредби ниту Уставот не содржат определување надлежност за Советот на Општината за давање автентично толкување на донесените акти.

Имајќи предвид дека станува збор за прашање, коешто мора да биде предвидено во закон за да можат органите на локалната власт да го применуваат, како што тоа е уредено за законодавецот изречно во Уставот, со член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот, произлегува дека органите на локалната власт немаат законска основа за давање автентично толкување и не можат во деловник или статут изворно да го уредуваат овој институт и постапката за истиот.
Врз основа на направената анализа произлегува дека предмет на уредување со означеното поглавје и одредбите содржани во него од Деловникот на Општината е разработена надлежност и постапка за давање автентично толкување на донесените акти, иако од Уставот и Законот за локалната самоуправа не произлегува овластување за совет на општина да дава автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту наведениот закон упатува на можност во друг акт (статут или деловник на општина) да се уреди постапка за автентично толкување на општите акти.

Од овие причини Уставниот суд, согласно со член 14 став 1 од Деловникот на Судот, по сопствена иницијатива го покрена прашањето за нивната согласност со Уставот и Законот за локалната самоуправа и имајќи предвид дека нивното уредување во Деловникот на Општината е без уставен и законски основ, цени дека означените делови не се во согласност со принципот на владеењето на правото од член 8 став 1 алинеја 3 и уставната обврска за усогласеност на прописите со Уставот и законите, определена во член 51 од Уставот.

Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.

Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавување во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.26/2024
Shkup,09.05.2024

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Dobrilla Kacarska, kryetare e Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq – Anastasovska, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski, dr. Ana Pavllovska – Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të neneve 110 dhe 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 70 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 9 maj 2024, miratoi

V E N D I M

1. SHFUQIZOHET titulli i kapitullit 9 “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme” dhe nenet 106, 107, 108 dhe 109 të Rregullores së Komunës së Makedonska Kamenicës (“Gazeta Zyrtare e Komunës Makedonska Kamenica” dhe 38/2020).

2. VIHET JASHTË FUQIE Aktvendimi për ndërprerjen e zbatimit të akteve individuale apo veprimeve që janë ndërmarrë në bazë të titullit të kapitullit 9 “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme” dhe nenet 106, 107, 108 dhe 109 të Rregullores së Komunës së Makedonska Kamenicës (“Gazeta Zyrtare e Komunës Makedonska Kamenica” nr. 9/2006 dhe 38/2020).

3. Ky vendim do të botohet në „Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Arsyetim
I

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në bazë të nenit 14 paragrafit 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, me vetiniciativë me Aktvendimin U.nr. 26/2024 të 21 shkurtit 2024 inicioi procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së dispozitës së Rregullores së Këshillit të Komunës së Makedonska Kamenicës, të dhënë në pikën 1 të këtij vendimi.

Në seancë Gjykata përcaktoi se kapitulli 9 i Rregullores është me titull “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme”.

Sipas nenit 106 të Rregullores, kërkesë për interpretim autentik të një akti të përgjithshëm mund të paraqesin anëtarët e Këshillit, 10% e votuesve në Komunë, një ndërmarrje publike që kryen veprimtari në territorin e komunës dhe organet shtetërore kur lind nevoja për interpretimin autentik në lidhje me zbatimin e akteve në funksionimin e tyre”.

Në nenin 107 të Rregullores është përcaktuar se kërkesa për interpretim autentik të aktit të përgjithshëm i paraqitet kryetarit të Këshillit, i cili menjëherë ia paraqet kërkesën Komisionit për statut dhe rregulla.

Komisioni për statut dhe rregulla pas kërkesës për interpretim autentik ka të drejtë të kërkojë mendim nga organet punuese të Këshillit dhe nga administrata komunale, sipas nenit 108 të po të njëjtit akt.

Nëse Komisioni për statut dhe rregulla vlerëson se kërkesa për interpretim autentik është e arsyetuar, do të përgatisë propozim për interpretimin autentik dhe do t’ia dorëzojë atë Këshillit për miratim dhe nëse vlerëson se kërkesa për dhënien e interpretimit autentik nuk është e arsyetuar, Komisioni për Statut dhe rregulla do t’i dorëzojë raport Këshillit i cili vendos për kërkesën dhe raportin e parashtruar sipas nenit 109 të Rregullores.

III

Sundimi i së drejtës është vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut, sipas nenit 8 paragrafi 1 alineja 3 e Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Në Republikën e Maqedonisë së Veriut ligjet medoemos duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, kurse të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin. Secili e ka për detyrë ta respektojë Kushtetutën dhe ligjet, sipas nenit 51 të Kushtetutës.

Sipas nenit 110 alinesë 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për përputhshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Në bazë të nenit 14 paragrafit 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, Gjykata Kushtetuese mund të iniciojë vetë procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së një ligji, përkatësisht kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së një rregulli ose akti tjetër të përgjithshëm.

Në rastin konkret, bazuar në nenin 36 paragrafi 1 pika 1 e Ligjit për Vetëqeverisje Lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 05/2002) dhe nenin 21 paragrafin 1 të Statutit të Komunës së Makedonska Kamenicës (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Makedonska Kamenicës” nr. 4/2005), Këshilli i Komunës së Makedonska Kamenicës me dispozitat e Rregullores të përfshira në kapitullin 9 “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme” dhe nenet 106, 107, 108 dhe 109 të Rregullores së Komunës, shtjellon procedurën dhe autoritetin për dhënien e interpretimit autentik të aktit të përgjithshëm kur ka nevojë për interpretim në lidhje me zbatimin e aktit.

Sipas dispozitave kushtetuese, interpretimin autentik të ligjeve e jep ligjvënësi si organ i pushtetit legjislativ, përkatësisht Kuvendi, në pajtim me nenin 68 paragrafin 1 alinenë 2 të Kushtetutës, i miraton ligjet dhe jep interpretim autentik të ligjeve. Procedura për interpretimin autentik të ligjeve është e rregulluar me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” 91/2008, 119/2010 dhe 23/2013).

Sipas teorisë juridike, interpretimi autentik i ligjeve nënkupton përcaktimin e përmbajtjes dhe kuptimit të vërtetë të një ligji tashmë të miratuar, i cili në zbatimin e tij tregon paqartësi ose përmban zbrazëtira. Interpretimi autentik është pjesë përbërëse e ligjit të publikuar.

Në rastin konkret, interpretimin autentik e jep Këshilli i Komunës së Makedonska Kamenicës, si organ i pushtetit lokal.

Me nenin 36 paragrafi 1 pika 1 e Ligjit për Vetëqeverisjen Lokale, Këshilli i komunës e miraton statutin e komunës dhe rregullat e tjera. Sipas nenit 62 paragrafit 1 të Ligjit, këshilli në kryerjen e detyrave me kompetencë të tij miraton rregulla, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregulla të tjera të përcaktuara me ligj.

Neni 21 paragrafi 1 i Statutit të Komunës së Makedonska Kamenicës parasheh që Këshilli ndër të tjera e miraton edhe Rregulloren e punës.

Nga aty, dispozitat e cituara të Ligjit për Vetëqeverisjen Lokale dhe Statutit të Komunës të cilat janë të shënuara në Rregullore si bazë për miratimin e tij, padyshim që përmbajnë autorizimin për miratimin e Rregullores së Komunës, por as këto dispozita dhe as Kushtetuta nuk e përmbajnë përcaktimin e kompetencës së Këshillit të Komunës për të dhënë interpretim autentik të akteve të miratuara.

Duke e pasur parasysh se bëhet fjalë është një çështje që duhet të parashikohet me ligj në mënyrë që organet e pushtetit lokal ta zbatojnë atë, siç parashikohet për ligjvënësin shprehimisht në Kushtetutë, me nenin 68 paragrafin 1 alinenë 2 të Kushtetutës, rezulton se organet e pushtetit lokal nuk kanë bazë ligjore për të dhënë një interpretim autentik dhe nuk mund ta rregullojnë fillimisht këtë institut dhe procedurën për të në rregullore apo statut.

Nga analiza e bërë rezulton se lënda e rregullimit me kapitullin e dhënë dhe dispozitat që i përmban Rregullorja e Komunës është kompetencë dhe procedurë e përpunuar për dhënien e interpretimit autentik të akteve të miratuara, edhe pse nga Kushtetuta dhe Ligji për Vetëqeverisjen Lokale nuk del autorizimi që këshilli komunal të ofrojë interpretim autentik të rregullave që i miraton dhe as ligji në fjalë nuk i referohet mundësisë së rregullimit të procedurës për interpretimin autentik të akteve të përgjithshme në një akt tjetër (statut apo rregullore të komunës).

Për këto arsye, Gjykata Kushtetuese, në pajtim me nenin 14 paragrafin 1 të Rregullores së Gjykatës, me vetiniciativë e ngriti çështjen e pajtueshmërisë së tyre me Kushtetutën dhe Ligjin për Vetëqeverisjen Lokale dhe duke konsideruar se rregullimi i tyre në Rregulloren e Komunës është pa bazë kushtetuese dhe ligjore vlerëson se pjesët e shënuara nuk janë në përputhje me parimin e sundimit të ligjit nga neni 8 paragrafi 1 alineja 3 dhe detyrimin kushtetues për pajtueshmërinë e rregullave me Kushtetutën dhe ligjet, të përcaktuara në nenin 51 të Kushtetutës.

Në bazë të lartpërmendurës Gjykata, me shumicë votash, vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.

Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e botimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.

KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska