Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.105/2023
Скопје, 27.03.2024 година
Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 27 март 2024 година, донесе
О Д Л У К А
1. СЕ УКИНУВА Правилникот за формата и содржината на барањето за остварување на ослободувањето од данок на додадена вредност, увозни давачки и акциза на енергенти и данок на моторни возила за патнички автомобили и потребната документација која треба да се достави кон барањето („Службен весник на Република Северна Македонија“ број 5/2023).
2. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
Образложение
I
Уставниот суд на Република Северна Македонија, по повод поднесената иницијатива од министерот за правда, со Решението У.бр.105/2023 од 17 јануари 2024 година, поведе постапка за оценување на уставноста на актот, означен во точката 1 од Одлуката, затоа што пред Судот со основ се постави прашањето за неговата согласност со Уставот на Република Северна Македонија.
II
На седницата Судот утврди дека министерот за финансии донел Правилник со кој се нормира формата и содржината на барањето за остварување на ослободувањето од данок на додадена вредност, увозни давачки и акциза на енергенти и данок на моторни возила за патнички автомобили, како и потребната документација која треба да се достави кон барањето, со архивски број 20-5359/7 од 30 декември 2022 година, објавен на 11.01.2023 година во „Службен весник на Република Северна Македонија“ број 5/2023.
Правилникот се состои од четири члена со прилог Барање кое е составен дел од истиот.
III
Согласно со член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.
Според член 52 став 1 од Уставот на Република Северна Македонија, законите и другите прописи се објавуваат пред да влезат во сила, а според став 2 од истиот член, законите и другите прописи се објавуваат во „Службен весник на Република Северна Македонија” најдоцна во рок од седум дена од денот на нивното донесување.
Објавувањето на законите и другите прописи е во функција на обезбедување на владеење на правото и остварување на слободите и правата на човекот и граѓанинот, како претпоставка за правната сигурност на граѓаните и другите правни субјекти.
Самото објавување на законите и другите прописи претставува чин на обнародување на тие акти и нивно ставање на увид на јавноста. Имено, прописот, а во конкретниот случај законот, со негово донесување, промулгирање и објавување во службено гласило од јавен интерес, станува применлив акт.
Имајќи го предвид карактерот и значењето на објавувањето на законите и другите прописи, Уставот на Република Северна Македонија утврдил обврска, но и рок, тие да се објавуваат во „Службен весник на Република Северна Македонија” како службено гласило на Републиката.
Одредбата за објавување на законите и другите прописи во Уставот е предвидена во главата за основните слободи и права на човекот и граѓанинот и тоа во делот за гаранциите на основните слободи и права. Овој факт укажува дека Уставот, на објавувањето на законите и другите прописи не приоѓа како на техничко прашање, туку на прашање кое длабоко навлегува во уставните гаранции на основните слободи и права на човекот и граѓанинот.
Уставната гаранција за објавување на законите и другите прописи се афирмира токму преку одредување временска рамка заради интензивирање на самата постапка на објавувањето.
Правилникот кој е предмет на уставно-судска оцена е заведен под архивски број 20-5359/7 и истиот е донесен на 30 декември 2022 година, а согласно со Законот за објавување на законите и другите прописи и акти („Службен весник на Република Македонија” број 56/1999, 43/2002 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 21/2021) оспорениот акт е објавен во „Службен весник на Република Северна Македонија“ број 5 од 11 јануари 2023 година.
Имајќи го предвид наведеното, Судот утврди дека во конкретниот случај е пречекорен уставниот рок за објавување на оспорениот акт, односно поминати се повеќе од седум дена за објавување во „Службен весник на Република Северна Македонија“, поради што основано може да се постави прашањето за согласноста на оспорениот правилник со член 52 од Уставот на Република Северна Македонија.
IV
Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.
V
Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд нa Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска
* * *
Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.105/2023
Shkup, 27.03.2024
Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Dobrilla Kacarska, kryetare e Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq – Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 71 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 27 mars 2024, miratoi
V E N D I M
1. SHFUQIZOHET Rregulloreja për formën dhe përmbajtjen e kërkesës për realizimin e lirimit nga tatimi mbi vlerën e shtuar, detyrimet e importit dhe akciza për energjentët dhe tatimi për mjetet motorike për automjetet e pasagjerëve dhe dokumentaci i nevojshëm që duhet të dërgohet me kërkesën (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonia e Veriut” numër 5/2023).
2. Ky vendim do të botohet në Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut “.
Arsyetim
I
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, me rastin e iniciativës së parashtruar nga ministri i Drejtësisë, me Aktvendimin U. nr. 105/2023 më 17 janar të vitit 2024, inicoi procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së aktit, të shënuar në pikën 1 të Vendimit, për shkak se para Gjykatës me bazë u shtrua çështja e përputhshmërisë së tij me Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë së Veriut.
II
Në seancë, Gjykata konstatoi se ministri i Financave ka miratuar Rregullore që rregullon formën dhe përmbajtjen e kërkesës për realizimin e lirimit nga tatimi mbi vlerën e shtuar, detyrimet e importit dhe akcizat për tatimin e energjentëve dhe tatimin e mjeteve motorike për automjetet e pasagjerëve, si dhe dokumentacionin e nevojshëm që duhet të dërgohet me kërkesën, me numër arkivor 20-5359/7 të datës 30.12.2022, i publikuar më 11.01.2023 në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut” me numër 5/2023.
Rregulloreja përbëhet nga katër nene me bashkëngjitjen e Kërkesës e cila është pjesë përbërëse e saj.
III
Në përputhje me nenin 110 paragrafi 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.
Sipas nenit 52 paragrafi 1 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, ligjet dhe rregullat tjera botohen para se të hyjnë në fuqi, ndërsa sipas paragrafit 2 të të njëjtit nen, ligjet dhe rregullat tjera publikohen në “Gazetën Zyrtare të Republika e Maqedonisë së Veriut” jo më vonë se shtatë ditë nga dita e miratimit të tyre.
Publikimi i ligjeve dhe rregullave të tjera është në funksion të garantimit të sundimit të së drejtës dhe realizimit të lirive dhe të drejtave të njeriut dhe qytetarit, si prezumim për sigurinë juridike të qytetarëve dhe personave të tjerë juridikë.
Vetë publikimi i ligjeve dhe rregullave të tjera është një akt i publikimit të këtyre akteve dhe i vënies në dispozicion të publikut. Domethënë, rregulli dhe në rastin konkret ligji, me miratimin, shpalljen dhe publikimin e tij në një gazetë zyrtare me interes publik, bëhet akt i zbatueshëm.
Duke marrë parasysh natyrën dhe rëndësinë e publikimit të ligjeve dhe rregullave tjera, Kushtetuta e Republikës së Maqedonisë së Veriut ka përcaktuar obligim, por edhe afat, që ato të publikohen në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut” si gazeta zyrtare e Republikës.
Dispozita për publikimin e ligjeve dhe rregullave tjera në Kushtetutë është paraparë në kapitullin për liritë dhe të drejtat themelore të njeriut dhe qytetarit edhe atë në pjesën për garancitë e lirive dhe të drejtave themelore. Ky fakt tregon se Kushtetuta nuk i qaset miratimit të ligjeve dhe rregullave të tjera si çështje teknike, por një çështje që depërton thellë në garancitë kushtetuese të lirive dhe të drejtave themelore të njeriut dhe qytetarit.
Garancia kushtetuese për publikimin e ligjeve dhe rregullave të tjera afirmohet pikërisht duke vendosur një kornizë kohore për intensifikimin e vetë procedurës së publikimit.
Rregulloreja, e cila është lëndë e vlerësimit kushtetues-gjyqësor, është regjistruar me numrin arkivor 20-5359/7 dhe është miratuar më 30 dhjetor 2022 dhe në përputhje me Ligjin për publikimin e rregullave dhe akteve të tjera (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 56/1999, 43/2002 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 21/2021) akti kontestues është publikuar në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 5 nga 11 janari
i vitit 2023.
Duke marrë parasysh sa më sipër, Gjykata përcaktoi se në rastin konkret është tejkaluar afati kushtetues për publikimin e aktit kontestues, gjegjësisht kanë kaluar më shumë se shtatë ditë për publikim në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”, për këtë arsye me bazë mund të shtrohet çështja për pajtueshmërinë së rregullores së kontestuar me nenin 52 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.
IV
Nisur nga sa më sipër, Gjykata me shumicë votash vendosi si dispozitiv të këtij vendimi.
V
Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e publikimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut “.
KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska